2024/2091 – 2025 Yılında Tutulacak Ticari Defterler ve Tasdik Zamanları Hakkında

Mükellefiyete Göre Tasdik Ettirilecek Defterler

 Gelir Vergisi Mükellefleri İçin

 1)-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler (Gerçek Kişiler);

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri

 2)-Kollektif ve Komandit Şirketler

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri
4. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri (Ticari Defter Tebliği Madde -5/2)

 3)-İşletme Esasına Göre Tutulacak Defter; 

1. İşletme Defteri - Defter Beyan Sistemi (DBS)

4)-Serbest Meslek Erbabının Tutacağı Defter; 

1. Serbest Meslek Kazanç Defteri - Defter Beyan Sistemi (DBS)  

5) Gerçek Usule Tabi Çiftçilerin Tutacağı Defterler; 

Çiftçi İşletme Defteri: Zirai işletme hesabı esasına göre kazancı gerçek usulde tespit olunanların (çiftçiler) tutmuş oldukları defterdir. 

Çiftçiler, diledikleri takdirde Çiftçi İşletme Defteri yerine BİLANÇO esasına göre de defter tutabilirler. (GVK Md.59)

1. Kurumlar Vergisi Mükellefleri İçin 

1. Anonim Şirketler

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri
4. Damga Vergisi Defteri
5. Yönetim Kurulu Karar Defteri
6. Pay Defteri
7. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri

            Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1) 

2. Limited Şirketler

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri
4. Pay Defteri
5. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
6. Kullanılması halinde Müdürler Kurulu Karar Defteri 

Limited şirketlerde halen kullanılmakta olan ortaklar kurulu karar defterlerinde yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak kullanılmaya devam olunabilir. (Ticari Defter Tebliği Geçici Madde -3/2) 

Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter tebliği Geçici Madde -3/1) 

E- deftere tabi olan mükellefler; Yevmiye ve Defteri Kebir defterleri dışında, tutmak zorunda oldukları diğer defterleri kağıt ortamında notere tasdik ettirmek ve tutmak zorundadırlar.

Dernek Ve Vakıfların İktisadi İşletmelerinin Tutacağı Defterler(TicariDefter Tebliği Md.5/4) 

1. Yevmiye Defteri
2. Defteri Kebir
3. Envanter Defteri 

Bu konuda Maliye Bakanlığı açıklaması beklenmektedir. Ancak dernek ve vakıflara bağlı iktisadi işletmelerin yevmiye defteri ve kebir defterlerinin e-Defter zorunluluğu kapsamında olduğu değerlendirilmektedir. 

1163 sayılı Kooperatifler Kanunu'na göre kurulan kooperatifler ile bunların üst kuruluşları aşağıdaki defterleri tutacaktır. 

1. Yevmiye Defteri (e defter)
2. Defteri Kebir (e defter)
3. Envanter Defteri
4. Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri
5. Yönetim Kurulu Karar Defteri
6. Pay Defteri

            6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesi uyarınca, kooperatifler ticaret şirketi olarak değerlendirilmekte olup 1163 sayılı Kooperatifler Kanunu’nun 89. maddesine göre kooperatiflerin muhasebe düzenine ilişkin esaslar Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir ve Vergi Usul Kanunu’na uygun olmalıdır.

            Vergi Usul Kanunu’nun 177. maddesine göre bilanço esasına göre defter tutan kooperatifler, e-Defter geçiş zorunluluğu kapsamında değerlendirilmektedir.

Defterlerin Tasdik Zamanı 

Gerek VUK Md.221 gerekse TTK Md.64 hükümlerine göre elektronik defterler ve Defter Beyan Sistemi (DBS) hariç: 

1. Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda (Normal hesap dönemleri için Aralık Ayı Sonuna Kadar ); 
2. Hesap dönemleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı hesap döneminden önce gelen son ayda; 

3.     Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;

4.     Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce. 

5. Anonim Şirketler, Limited Şirketler, Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketler ve Kooperatiflerin İlk kuruluşunda kullanmak zorunda oldukları ticari defterleri ticaret sicilinde onaylatılmaktadır.

            Tasdik Yenileme (Ara Tasdik )(Vuk Md. 222 Ve Ticari Defter Tebliği Madde 17-18)

 Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Hazine ve Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar. 

Tasdike tabi defterlerin, hesap dönemi bitmeden dolması ya da yıl içinde diğer bazı nedenlerle yeni defter kullanmaya zorunlu kalınması halinde, bu defterlerin kullanılmaya başlanılmadan önce tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Diğer deyişle defterlerin dolması halinde, yeni defterlerin en geç on gün (10) içinde tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Çünkü gerek VUK, gerekse TTK, kayıtların on günden fazla geciktirilmesini kabul etmemiştir.   

Ara Tasdik (Tasdik Yenileme) Yapılabilecek Defterler 

1. Envanter defteri
2. A.Ş Yönetim Kurulu Karar Defteri, (Ara tasdik yapılmasan önce kapanış onayı yaptırılması gerekir.)
3. Kullanılması halinde Damga Vergisi Defteri 

Kapanış Onayı (Tasdiki) Yapılacak Defterler(TTK MD 64/ 3, 5 )

1. Bilanço esasına göre defter tutan Tüm Mükelleflerin Yevmiye Defteri, (İzleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar normal hesap dönemleri için son kez 2025 Haziran Ayı Sonu) 
2. Anonim Şirket Yönetim Kurulu Karar Defteri,

(İzleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna kadar normal hesap dönemleri için Ocak Ayı Sonu)

 Yukarıdaki defterler dışındaki defterlerin kapanış tasdiki yaptırılmaz.

 E-Defter Tutanlar; Yevmiye ve Defteri Kebir Dışındaki Defterleri Notere Tasdik Ettireceklerdir.

 Elektronik Defter ve Tasdiki

 Elektronik ortamda defter tutulmasına olanak sağlayan 1 Sıra Nolu Elektronik Defter Genel Tebliği 13.12.2011 tarihli 28141 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. 

Bu Tebliğde, defterlerini elektronik ortamda oluşturmak, kaydetmek, muhafaza ve ibraz etmek isteyen gerçek ve tüzel kişilerin sağlaması gereken şartlar ve prosedürler belirlenmiştir. 

Şartları yerine getiren mükelleflerin, e-defter uygulamasından yararlanmaları ve yevmiye defteri ve defteri kebiri elektronik ortamda tutmaları mümkündür. 

1 Sıra Nolu Elektronik Defter Genel Tebliği ile; bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin 01.01.2025 tarihinden itibaren e-defter uygulamasına geçmek zorunda oldukları açıklanmış ve gelir vergisi mükellefleri ile diğer mükelleflerin defter ve berat dosyalarını oluşturma, NES veya Mali Mühürle imzalama/onaylama ve Başkanlık onaylı berat dosyalarını alma süreleri yeniden belirlenmiştir. Buna göre; 

·         Bilanço esasına göre defter tutmak zorunda olan tüm mükellefler 01.01.2025 tarihinden itibaren elektronik defter uygulaması kapsamına alınmıştır.

·       İhtiyari olarak bilanço esasına göre defter tutmak isteyen mükellefler 01.01.2025 tarihinden itibaren elektronik defter kapsamına alınmıştır. 

·         Elektronik defter zorunluluğu ve defter beyan sistemi kapsamı dışında kalan mükellefler isteğe bağlı olarak elektronik defter uygulamasına geçemeyeceklerdir. 

·         01.01.2025 tarihinden itibaren özel hesap dönemi, yeni işe başlama, yeniden işe başlama, sınıf değişikliği, yeni bir mükellefiyete girme ve vergi muafiyetinin kalkması gibi özellikli durumlarda; ihtiyari ya da zorunlu olarak bilanço esasına göre defter tutacak mükellefler; işe başlama, sınıf değiştirme, yeni mükellefiyete girme ve muaflıktan çıkma tarihinden itibaren elektronik defter uygulamasına geçmek zorundadır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu 562. Maddesine göre; gerekli açılış ve tasdik işlemlerini yaptırmayanlar (2024 için 49.276,00 TL) idari para cezası ile cezalandırılır. Defterlerin olmaması veya hiçbir kayıt içermemesi durumunda ise sorumlular 300 günden az olmamak üzere adli para cezası ile cezalandırılır.