1. TAM TASDİK NEDİR VE NEDEN YAPILMALIDIR?
Tam tasdikin tanımı
3568 Sayılı Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu’nun[1] ‘Tasdik ve tasdikten doğan sorumluluk’ başlıklı 12 inci maddesine göre, Yeminli mali müşavirler gerçek ve tüzelkişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin mali tablolarının ve beyannamelerinin mevzuat hükümleri, muhasebe prensipleri ile muhasebe standartlarına uygunluğunu ve hesapların denetim standartlarına göre incelediğini tasdik ederler.
Yeminli mali müşavirlerin tasdik edecekleri belgeler, tasdik konuları ile tasdike ilişkin usul ve esaslar; gerçek ve tüzelkişilerin mükellefiyet şekilleri, iş kolları ve ciroları, döviz kazandırıcı işlemleri, ithalat ve ihracatları, yatırımın miktarları ve nevileri ile belgelerin ibraz edileceği merciler esas alınmak suretiyle Hazine ve Maliye Bakanlığınca çıkarılacak yönetmeliklerle belirlenir.
Kanunları gereğince, kamu kurum ve kuruluşlarına verilen tasdik edilmiş mali tablolar, kamu idaresinin yetkili memurlarınca, tasdikin kapsamı ölçüsünde incelenmiş bir belge olarak kabul edilir. Ancak, çeşitli kanunlarla kamu idaresine tanınan teftiş ve inceleme yetkilerinin kullanılmasına ve gerektiğinde tekrarına ait hususlar saklıdır.
Yeminli mali müşavirler yaptıkları tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Yaptıkları tasdikin doğru olmaması halinde, tasdikin kapsamı ile sınırlı olmak üzere, ziyaa uğratılan vergilerden ve kesilecek cezalardan mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. Yeminli mali müşavirler yaptıkları tasdikin kapsamını düzenleyecekleri raporda açıkça belirtirler.
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik[2] hükmünün 4 üncü maddesine göre de, Tasdik, gerçek veya tüzel kişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin yeminli mali müşavirlerce denetleme ilke ve standartlarına göre uygunluk yönünden incelenmesi, bu inceleme sonuçlarına dayanılarak tasdik kapsamına giren konuların ve belgelerin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının imza ve mühür kullanmak suretiyle tespiti ve rapora bağlanmasıdır.
Tasdikin amacı
a) Gerçek veya tüzel kişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin hesap ve kayıtlarının sonuçlarını gösteren mali tablolarının yanıltıcı olmayacak biçimde eksiksiz ve gerçeğe uygun şekilde düzenlenmesini sağlayarak kamunun istifadesine sunmak,
b) Gerçek veya tüzel kişilerin veya bunların teşebbüs ve işletmelerinin ilgili mevzuat yönünden olan taleplerin karşılanmasında çabukluğu sağlayarak hak ve yararlarını korumak,
c) Vergi idaresi ve mükellef ilişkilerinde güveni hâkim kılmaktır
Tasdik talebinin niteliği
Gerçek ve tüzel kişiler veya bunların teşebbüs ve işletmeleri tasdik işleri nedeniyle yeminli mali müşavirin ücret faktöründen ziyade tasdik amacını gerçekleştirecek uzmanlık ve deneyimini esas alarak seçimini yapar.
Yeminli mali müşavirler de üstlenecekleri tasdik işleminin kendilerine getirebileceği riski tespit etmek; tasdik kapsam ve programını belirlemek amacıyla gerekli araştırmalar yapmak zorundadırlar. Görevi üstlenecek yeminli mali müşavir, daha önce tasdik talebini karşılayan veya karşılamakta olan meslek mensubundan görüşme yapmak suretiyle bilgi toplayabilir.
Yeminli mali müşavirlerin sorumluluğu
Yönetmelik kapsamına giren tasdik işlemlerinden imza ve mühür kullanmak suretiyle tasdik yapan dolayısıyla tasdik raporu düzenleyen yeminli mali müşavirler, tasdik kapsamı ile sınırlı olmak üzere tasdikin doğruluğundan sorumludurlar. Tasdik konusu ile ilgili olarak Bakanlıkça tebliğlerle belirlenen hususların; tasdik kapsamı içinde mutlaka araştırılması ve incelenmesi zorunludur.
Tam tasdik sözleşmelerinin düzenlenmesi ve elektronik ortamda gönderilmesi/süresi
1 Sıra No’lu Yeminli Mali Müşavirlerin Tasdik Sözleşmelerine İlişkin Bildirimlerinin ve Sürekli Bilgi Verme Yükümlülüklerinin Elektronik Ortamda Yerine Getirilmesi Hakkında Genel Tebliğine göre, Gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile eklerinin tasdikine ilişkin olarak hesap döneminin ilk ayı içinde düzenlenmiş olan tam tasdik sözleşmelerine ilişkin bilgiler, takip eden ayın son gününe kadar, süresinden sonra düzenlenen sözleşmelere ilişkin bilgiler ise, sözleşme tarihinden itibaren 15 gün içinde internet vergi dairesine, yeminli mali müşavirler tarafından elektronik ortamda girilecektir. Ayrıca, yeminli mali müşavirler tarafından vergi idaresine verilecek tasdik raporlarına söz konusu sözleşmelerin birer örneğinin ekleneceği tabiidir.
- Tam tasdik sözleşmesi dışındaki diğer tasdik sözleşmelerine ilişkin bilgiler, sözleşmenin düzenlendiği tarihten itibaren 15 gün içinde internet vergi dairesine yeminli mali müşavirler tarafından elektronik ortamda girilecektir.
- Gerek tam tasdik konusunda ve gerekse tam tasdik dışındaki diğer konulardaki sözleşmelerin iptal ya da feshedilmesi durumunda, iptal/fesih tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde gerekçesi ile birlikte yeminli mali müşavirler tarafından internet vergi dairesine elektronik ortamda bildirimde bulunulacaktır.
- Sözleşme döneminden sonra yeminli mali müşavirin ölüm, meslekten çıkartılma ve diğer nedenlerle mesleki faaliyetini süresiz terk etmesi halinde, bu yeminli mali müşavirle sözleşme imzalayan mükellefler, diledikleri takdirde beyannamelerini faaliyette bulunan başka bir yeminli mali müşavire tasdik ettirebilirler. İşe yeni başlayan veya önceki sözleşmesi herhangi bir nedenle fesh edilen mükelleflerden beyannameleri ile eklerini tasdik ettirmek isteyenler işe başlama veya fesih tarihinden itibaren bir ay içinde yeminli mali müşavir ile sözleşme düzenleyeceklerdir. 29 Seri No’lu SMMM ve YMM Kanunu Genel Tebliğinin “I/5. Özel Durumlarda Rapor Düzenlenmesi” başlıklı bölümünün “I/5.1 Sözleşmenin Fesh Edildiği Hallerde” başlıklı alt bölümünde; ” Tasdik sözleşmesinin fesh edilip fesih tarihinden itibaren bir ay içerisinde yeni bir yeminli mali müşavir ile tam tasdik sözleşmesi düzenlenmesi halinde sözleşme süresinde düzenlenmiş kabul edilecek ve süresinde düzenlenen sözleşmeler için öngörülen kolaylıklardan yararlanılacaktır.”
Öte yandan, gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile eklerini yeminli mali müşavirlere tasdik ettirmek isteyen mükellefler, her, yıl Ocak ayı içinde (özel hesap dönemi uygulayan mükellefler özel hesap döneminin ilk ayı içinde), beyannameleri ile eklerini tasdik edecek yeminli mali müşavirlerle yıllık sözleşme düzenlemek zorundadırlar.
Gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile eklerinin tasdikine ilişkin olarak hesap döneminin ilk ayı içinde düzenlenmiş olan tam tasdik sözleşmelerine ilişkin bilgiler süresinden sonra elektronik ortamda gönderilir ise bu sözleşmeler süresinden sonra düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesi olarak kabul edilecektir. Tasdik raporlarının ilgili yıl gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri ile birlikte veya beyannamenin verildiği ayı takip eden iki ay içerisinde verilmesi gerekir.[3]
Tasdikin sonuçları
Mali tablo ve beyannamelere veya tasdik konusuna ilişkin tasdik sonuçları, yeminli mali müşavirce bir rapora bağlanır. Yeminli mali müşavirlerce 3 örnek olarak düzenlenecek tasdik raporlarının 2 örneği ilgili firma, kurum ve kuruluşların yetkililerine teslim edilir.
Rapor ile mali tablo ve beyannameler arasındaki mutabakatın sağlanması yeminli mali müşavirin sorumluluğundadır. Düzenlenen raporların birer örneği, tasdik konusu belgelerle birlikte tasdiki isteyen mercie doğrudan yeminli mali müşavirce verilir.
| Tam tasdik sözleşmesi bulunan imalatçılara belli bir tutara kadar Raporsuz KDV İade İmkânı |
2. İADE TALEPLERİNDE TAM TASDİKİN ÖNEMİ
41 Seri No’lu Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğinde[4], imalatçılar tarafından yapılan mal ihracında mahsuben iade talepleri, gerekli belgelerin ibraz edilmiş olması halinde miktarına bakılmaksızın vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir.
Ancak imalatçıların tebliğin 1.1.4.2.2.2. bölümünde yer alan nakden iade talepleri ise aşağıda yazılı esaslara göre yapılacaktır.
- 10.000 TL’yi aşmayan nakden iade talepleri vergi inceleme raporu, YMM raporu ve teminat aranmadan yerine getirilir.
- Süresinde düzenlenmiş YMM Tam Tasdik Sözleşmesi bulunan mükellefler için bu sınır 100.000 TL olarak uygulanır.
- İade talebinin 10.000 TL’yi veya YMM Tam Tasdik Sözleşmesi bulunan mükellefler için 100.000 TL’yi aşması halinde, aşan kısmın iadesi vergi inceleme raporu veya YMM raporuna göre yerine getirilir.
| Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade talebinde tam tasdikin önemi |
Gelir Vergisi Kanununun 121 ve Kurumlar Vergisi Kanununun 34 üncü maddesinin (5) numaralı bendine göre, beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan Gelir/Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kesilmiş bulunan vergilerin, beyanname üzerinden hesaplanan gelir/kurumlar vergisine mahsup edileceği, mahsubu yapılan miktarın gelir/kurumlar vergisinden fazla olması halinde aradaki farkın vergi dairesince mükellefe bildirileceği ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade olunacağı belirtilmiştir.[5]
Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibariyle yapılacaktır. İkmalen veya re’sen yapılan tarhiyatlarda ise mahsup işlemi, mahsup talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin eksiksiz olarak vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih itibariyle yapılacaktır.
Yıllık beyanname ile beyan edilen gelir veya kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergiden yıl içinde tevkif yoluyla kesilen vergiler mahsup edilir. Mahsup işleminin yapılabilmesi için, tevkif yoluyla kesilen verginin beyannameye dahil edilen gelir veya kazanca ilişkin olması gerekir.[6]
- Nakden iade taleplerinin iade talep dilekçesi (1A) ile yapılması şarttır. Tevkif yoluyla kesilen vergilere ilişkin nakden iade edilecek tutarın 68.000 Türk Lirasını geçmemesi halinde inceleme raporu ve teminat aranmaksızın yerine getirilir[7].
- Nakden yapılacak iade taleplerinin 68.000 Türk Lirasını aşması halinde, 68.000 Türk Lirasını aşan kısım Vergi Usul Kanununa göre vergi inceleme yetkisi bulunanlarca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek vergi inceleme raporuna göre iade edilir.
- Nakden iade talebinin 681.000 Türk Lirasına kadar olan kısmı mükellefle süresinde tam tasdik sözleşmesi düzenlemiş yeminli mali müşavirce düzenlenecek tam tasdik raporu uyarınca iade edilebilir.
- Nakden İade talebinin 681.000 Türk Lirasını aşan kısmının iadesi ise vergi inceleme yetkisi bulunanlarca düzenlenen vergi inceleme raporu sonucuna göre yerine getirilir.
- Genel ve özel bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyelere, köylere ve sermayelerinin en az % 51 veya daha fazlası bu kurumlara ait işletmelere yapılacak iadeler, miktara bakılmaksızın inceleme raporu ve teminat aranılmadan yerine getirilir.
| Tam tasdik sözleşmesi bulunan mükelleflerin KDV iade alacaklarında kolaylık |
37 seri numaralı 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği’nde hadler belirlenmiş, Hazine ve Maliye Bakanlığı’nca özel bir belirleme yapılmadığı takdirde bu parasal hadler her yıl bir önceki yıl için belirlenen yeniden değerleme oranında arttırılmaktadır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 37 Sıra Numaralı tebliğde belirtilen hadler 2021 yılı için açıklanan yeniden değerleme oranında arttırılarak uygulanacak olup 01.01.2022 tarihinden itibaren uygulanacak hadler yeniden belirlenmiştir.
Buna göre, 3065 sayılı Katma Değer vergisi Kanununun aşağıda yer alan istisna işlemleri dolayısıyla KDV iade tutarı aylık 1.266.000 TL’yi aşması halinde tam tasdik sözleşmesinin bulunulması zorunluluğu aranmaktadır. Süresinde tam tasdik yapılmaması halinde YMM marifetiyle iade yapılmasına cevaz verilmemekte, iadenin alınmasını münhasıran vergi inceleme raporuna bağlanmasını şart koşmaktadır.
- Madde 11/1-a : (Mal ve hizmet ihracatı)
- Madde 11/1-c : (İhraç kayıtlı teslimler)
- Madde 13/ a : Deniz, Hava ve Demiryolu Taşıma Araçlarının Teslimine İlişkin İstisna
- Madde 13/d : Makine ve teçhizat teslimleri
- Madde 14 : Transit Taşımacılık
- Madde 15/b : Diplomatik istisna maddesi kapsamında
Bunun yanında aynı Kanununun 29/2 maddesi kapsamında indirimli orana tabi işlemlerden kaynaklanan iade işlemlerinde de, 2022 takvim yılı için 2.533.000 TL’lik tutar belirlenmiştir. Bu tutarı aşan KDV iade işlemlerinde aynı şekilde süresinde tam tasdik yapılması gerekmektedir. Aksi takdirde iade dosyası vergi incelemesine sevk edilecektir.
Muharrem ÖZDEMİR
Manisa (E) Defterdarı
Vergi (E) Müfettişi
Yeminli Mali Müşavir
www.vdd.com.tr
[1] 13.6.1989 tarih ve 20194 sayılı RG yayımlanmıştır.
[2] 02.01.1990 tarih ve 20390 sayılı RG yayımlanmıştır.
[3] 41 Sıra No’lu Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik Ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliği 23.02.2007 tarih ve 26443 sayılı RG yayımlanmıştır.
[4] Tebliğ Taslak aşamasındadır. KDV Genel Uygulama Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ Taslağı (Seri No:41) Hazırlanmıştır. Gelir İdaresi Başkanlığı (gib.gov.tr)
[5] 252 Seri No’lu Gelir Vergisi Tebliği 06.04.2004 tarih ve 25425 sayılı RG yayımlanmıştır.
[6] 315 Seri No’lu Gelir Vergisi Tebliği 06.10.2021 tarih ve 31620 sayılı RG yayımlanmıştır.
[7] 252 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde Yer Alan Ve Tevkif Yoluyla Kesilen Vergilerin Nakden İadesine yönelik Tespit Olunan Hadler 2022 Yılı İçin Yeniden Belirlenmiştir.
