1-GİRİS
Liglerin başlamasıyla birlikte sporcu ücretleri, özellikle de futbolcuların transfer ücretleri kamuoyunda konuşulur hale gelmiş bulunmaktadır. Forbes Dergisinin yapmış olduğu çalışmaya göre 130 Milyon Dolarla dünyanın en çok kazanan sporcularının ilk sırasında Lionel Messi gelmektedir.[1]
Yüksek gelirlerin ve kazançların konuşulduğu bir alanda vergi idarelerinin sporcu ücretlerine kayıtsız kalması beklenemez. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de en çok kazanan sporcuların başında futbolcular gelmekle birlikte ülkemizde spor branşlarına göre değil lig kategorilerine göre vergilendirme yapılmaktadır.
Ülkemizde sporcuların elde ettiği gelirler ücret geliri olarak sayılmış ve vergilendirilmesi ise öteden beri elde etmiş oldukları ücretlerden gelir vergisi tevkifatı yapılmak suretiyle vergilemeye tabi tutulmuştur. Ancak ücret gelirleri Türk Vergi sisteminde artan oranlı gelir vergisi tarifesine göre vergilendirilirken, sporcuların vergilendirilmesinde artan oranlı vergileme yerine sabit oranlı vergileme esası benimsenmiş olup bu da yüksek gelirler elde eden sporcuların daha az vergilendirildiği gerekçesiyle eleştirilere yol açmaktadır.
7194 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla[2] sporcu ücretlerinin vergilendirilmesinde, tevkifat esası korunmakla birlikte beyan esasına geçilmiş bulunmaktadır.
Bu yazımızda konuyla ilgili yapılan yasal düzenlemeler ele alınacak olup uygulamada ortaya çıkan ya da çıkması muhtemel sorunlar tartışılacaktır.
2-SPORCULARDA VERGİLEME ESASLARI
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanununun[3] 61. maddesi ücretleri düzenlemiş olup kanun hükmüne göre “sporculara transfer ücreti veya sair adlarla yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler” ücret olarak sayılmıştır.
Ücretlerin vergilendirilmesinde gerçek ücretler ve diğer ücretler olarak ikili bir ayrıma gidilmişken, 01.01.2022 tarihinden itibaren diğer ücretler yürürlükten kaldırılarak gerçek usule geçilmiştir. Ücretlerde beyan usulü olmasına karşın, temel vergileme vergi tevkifatıdır.
Gelir Vergisi Kanununun vergi tevkifatını düzenleyen 94. maddesi hükmüne hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre tevkifat yapılacaktır.
Sporcuların ücretlerinin vergilendirilmesinde ise bu düzenlemeden farklı bir düzenlemeye gidilmiş ve Gelir Vergisi Kanununun Geçici 72. maddesine göre beyana dayanan vergileme esası getirilmiştir.
Buna göre;
31/12/2023 tarihine kadar sporculara yapılan ücret ve ücret sayılan ödemelerden aşağıdaki oranlarda gelir vergisi tevkifatı yapılır.
a) Lig usulüne tabi spor dallarında;
1) En üst ligdekiler için %20
2) En üst altı ligdekiler için %10,
3) Diğer liglerdekiler için %5,
b) Lig usulüne tabi olmayan spor dallarındaki sporculara yapılan ödemeler ile milli sporculara uluslararası müsabakalara katılmaları karşılığında yapılan ödemelerden %5.
Bu ödemeler üzerinden 94 üncü madde kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz. Bu madde kapsamındaki gelirler toplamının, 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü diliminde yer alan tutarı aşması hâlinde, bu gelirler yıllık beyannameyle beyan edilir.
Yıllık beyanname verilmesi durumunda, beyan edilen bu gelirler üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, tevkifat yapmakla sorumlu olanlarca vergi dairesine ödenmiş olması şartıyla, bu Kanuna göre kesilen vergiler mahsup edilir.
7194 sayılı Kanunla getirilen düzenlemeyi müteakip 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde[4] konuya ilişkin açıklamalar yapılmıştır.
Kanuni düzenlemeden de görüleceği üzere, sporcu ücretlerinde gelir vergisi tevkifatı devam etmekte, 7194 sayılı Kanunla en üst ligdekiler için tevkifat oranı %20 ye çıkarılmış, ayrıca beyan esasına geçilmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla 2022 yılında sporcuların elde etmiş oldukları ücret kapsamındaki gelirlerinin 880.000-TL yi aşması durumunda beyanname verecekler, tevkif edilen vergilerin ödenmesi şartıyla da tevkif edilen vergiyi beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edeceklerdir.
Kanuna göre, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılmış olan ücret ve ücret sayılan ödemelerin vergilendirilmesinde 31/12/2007 tarihinde yürürlükte olan hükümler uygulanacaktır.
Ayrıca, 7194 sayılı Kanunun 22. maddesi ile, Gelir Vergisi Kanununa eklenen Geçici 91. maddede yer alan düzenlemeye göre, 01.01.20219 tarihinden sonra akdedilerek geçerlilik kazanan veya 01/11/2019 tarihinden önce imzalanmakla birlikte bu tarihten sonra (süre uzatımı veya ücreti etkileyen değişiklikler gibi nedenlerle) yenilenen sporcu sözleşmelerine istinaden 01/01/2020 tarihinden itibaren yapılan ücret ödemelerinden % 20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.
01/11/2019 tarihinden önce akdedilerek geçerlilik kazanan ve yine bu tarihten sonra süre uzatımı veya ücreti etkileyen bir değişiklik yapılmayan sözleşmeler sona erinceye kadar bu sözleşmelere istinaden yapılan ücret ödemelerinden %15 oranında tevkifat yapılmaya devam edilecektir.
Örnek : Lig usulüne tabi spor dallarında en üst ligde faaliyet gösteren (A) Spor Kulübünde görev yapan futbolcu Bay (B)’nin 01/7/2018 tarihinde imzaladığı 3 yıllık, futbolcu Bay (C)’nin ise 10/1/2020 tarihinde imzaladığı 5 yıllık sporcu sözleşmesi bulunmaktadır.
(A) Spor Kulübü tarafından Bay (B)’ye sözleşme süresinin sonuna kadar yapılan ücret ödemeleri üzerinden %15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacak, Bay (C)’ye yapılan ücret ödemeleri üzerinden ise sözleşmenin 01/11/2019 tarihinden sonra akdedilmesi nedeniyle %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.
Örnek : Lig usulüne tabi spor dallarında en üst ligde faaliyet gösteren (D) Spor Kulübünde görev yapan basketbolcu Bay (E)’nin, 1/7/2019 tarihinde 3 yıllık sözleşmesi bulunmakta olup, Bay (E)’nin sözleşmesi 1/7/2020 tarihinde ücret değişikliği nedeniyle yenilenmiştir.
(D) Spor Kulübü tarafından Bay (E)’ye 1/7/2019-30/6/2020 tarihleri arasında yapılan ücret ödemeleri üzerinden %15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacak, 1/11/2019 tarihinden sonra yapılan sözleşme değişikliği nedeniyle 1/7/2020 tarihinden itibaren yapılacak ücret ödemelerinden ise %20 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.
3-KONU ÜZERİNDE DEĞERLENDİRMEMİZ ve SONUÇ
Sporcuların elde etmiş oldukları gelirler ücret geliri olup bunların vergilendirilmesinde tevkifat esası geçerlidir. 7194 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle tevkifat esası korunmakla birlikte elde edilen gelirin belirli bir tutarı aşması halinde beyanname verilmesi gerekmektedir. Verilecek olan beyannameden, ücretlerden tevkif edilen vergilerin ödenmesi şartıyla mahsup imkanı bulunmaktadır.
Sporcuların vergilendirilmesinde ana esaslar ve buna ilişkin düşüncelerimiz aşağıdaki gibidir.
– Ücretlerden Farklı Tevkifat: Sporcuların elde etmiş oldukları gelirler ücret geliri olmakla birlikte ücretlerden ayrı bir vergileme rejimine tabi tutulmuştur. Ücret geliri elde eden çalışanlar artan oranlı vergi tarifesinde vergilendiriliyor iken çok daha fazla kazanan sporcuların sabit oranlı bir vergi tevkifatıyla vergilendirilmekte olmalarını vergilemede eşitlik ve adalet ilkesine aykırı bir durumdur.
– Beyanname Sistemine Geçiş: Sporcu ücretlerinde gelir vergisi tevkifatı devam etmekte, 7194 sayılı Kanunla en üst ligdekiler için tevkifat oranı %20 ye çıkarılmış, ayrıca beyan esasına geçilmiş bulunmaktadır. Dolayısıyla 2022 yılında sporcuların elde etmiş oldukları ücret kapsamındaki gelirlerinin 880.000-TL yi aşması durumunda beyanname verecekler, tevkif edilen vergilerin ödenmesi şartıyla da tevkif edilen vergiyi beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edeceklerdir. Sporcu ücretlerinde beyanname sistemine geçilmiş olmakla birlikte (sadece sporcular değil tek işverenden elde edilen ücret gelirin 2022 yılında 880.000-TL yi aşması durumunda beyana tabidir.) bunun da bir takım sorunlar getireceğini düşünmekteyiz.
Öncelikle daha önce beyanname vermemiş ve hep net ücretlerle anlaşma yapmış, tevkifatla dahi muhatap olmamış olan bir sektörün disipline edilerek beyanname vermesinin kolay olmayacağını düşünmekteyiz.
Nitekim görüşümüzü doğrular şekilde basında yer alan haberlere göre; “2020 yılına ait beyanlarını yapmayan ya da eksik beyanda bulunan 40 futbolcu için inceleme başlatıldı. Bunlardan 7’sinin yabancı, 33’ünün yerli olduğu öğrenildi. İncelenenler arasında kulüplerinden ayrılanlar da var.”[5]
Beyanname verilmesiyle ilgili diğer bir sorunun da yabancı sporcularda ortaya çıkacağı yönündedir. Özellikle bir yıl veya daha kısa sürede ülkemizde kalmış ve beyana tabi ücret geliri elde etmiş yabancı sporcuların beyanname vermeden ülkelerine dönmüş olmaları halinde bunların vergilendirme ile ilgili tebliğ ve tahsilat problemlerinin yaşanmaması kaçınılmazdır.
Sonuç olarak; sporcuların belli tutarlarda gelir elde etmeleri halinde yıllık beyanname vermeleri olumlu bir düzenleme olmakla birlikte uygulamada bir takım sorunlar yaşanacağını düşünmekteyiz.
Bize göre vergilemede eşitlik ve adalet ilkelerine uygun olarak sporcuların elde ettikleri gelirler farklı bir vergilendirme esasına tabi olmayıp ücretlerin vergilendirilmesi esasına göre vergiye tabi tutulmalıdır. Bu kapsamda ücretlerin vergilendirilmesinde olduğu gibi sporcu ücretlerinde de artan oranlı vergi tarifesine göre vergi tevkifatı yapılmalı, elde edilen gelirin 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü diliminde yer alan tutarı aşması hâlinde beyana tabi olmalıdır. Sporcuların banka bilgileri ile beyanname bilgileri karşılaştırılarak vergi incelemeleri ve denetimler yapılması hem beyanname sisteminin uygulamasını yaygınlaştıracak, hem de sektörü disipline edecektir. Yabancı sporcuların sözleşmelerinin bitmesi veya süresinden önce kulüpleriyle ilişkilerinin kesilmesi halinde ise makul bir süre belirlenerek sporcuların beyanname vermeleri sağlanmalıdır.
Mahmut Bülent YILDIRIM
Yeminli Mali Müşavir
e. Vergi Müfettişi
İKÜ Öğretim Görevlisi
Kaynaklar:
– 7194 Sayılı Dijital Hizmet Vergisi İle Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun
– 311 Seri No.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği
– 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu
– www.gib.gov.tr
– www.ivdb.gov.tr
– www.resmigazete.gov.tr
– www.alomaliye.com
– www.aksam.com
– www.trtspor.com
Dip Notlar:
[1] https://www.trtspor.com.tr/foto-galeri/2022nin-en-cok-kazanan-10-sporcusu
[2] 07.12.2019 tarih ve 30971 sayılı RG yayımlanmıştır.
[3] 06.01.1961 tarih ve 10700 sayılı RG yayımlanmıştır.
[4] 27.05.2020 tarih ve 31137 sayılı RG yayımlanmıştır.
[5] https://www.aksam.com.tr/spor/ozel-haber-maliye-super-lig-topcularini-takibe-aldi-40-futbolcuya-vergi-incelemesi/
