Page 250 - VERGİ İCRA

234 Muharrem ÖZDEMİR - VERGİCRA
gibi ana temel kanunlar yanında diğer vergi kanunlarında da sıkça yer almaktadır. Bu yönüyle uzlaşma müessesesinin eşitlilik ilkesine aykırılığı iddia edilse de bazı gerekçelerle vergi mevzuatımızda yer almıştır.
Uzlaşma müessesesinin verginin eşitlik ilkesine aykırılığı bulunsa da kamu alacağının daha hızlı, daha az maliyetle ve vergi de istenen tahsilâtın ihtilaf konusu yapılmadan tahsil edilmesi gibi yararları karşısında vergi mevzuatımızda 1963 yılından beri güçlü bir şekilde uygulana gelmiştir. Vergi idaresinin neden uzlaşma yolunu seçtiği istatistikî verilere baktığımızda daha net ortaya çıkmaktadır228.
Bunlardan en önemli olanı yargıya intikal eden vergi inceleme raporlarının % 80-95’i mükellef lehine sonuçlanması ve bu nedenle idarenin istenen hedefe ulaşamadığı ve buna karşın her vergi incelemesinin %70-80’inin uzlaşma aşamasında çözümlendiği dikkate alındığında uzlaşmanın vergi idaresi açısından önemi daha kolay anlaşılmaktadır. Bu nedenle, uzlaşma mükelle erin adlarına yapılan tarhiyatı yargıya intikal ettirmeden önce vergi idaresi ile tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaşmak için başvurabilecekleri idari çözüm yoludur.
Türk vergi sistemimizde uzlaşma, Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Yönetmeliği229 ve Tarhiyat Sonrası Uzlaşma230 olmak üzere iki şekilde düzenlenmiştir. Mükellef bunlardan sadece birinden yararlanabilir. Tarhiyat öncesi uzlaşma hükümleri VUK’nun EK 1-11’nci maddelerinde düzenlenmiştir.
Vergi Usul Kanununun 4444 sayılı kanunun 7’nci maddesiyle EK 1’nci maddesinde uzlaşmanın konusu ve kapsamına yer verilmiştir. Buna göre uzlaşma talebinde bulunabilmek için bazı şartların oluşması gerekir. Ancak uygulamada bu koşulların gerçekleşip gerçekleşmediğinin ispatı idareye düştüğünden ve uzlaşmada idare menfaati dikkate alındığında uygulamada mükellefin gerekli koşulları taşıdığı addolunur. Bu bağlamda mükellefin aşağıdaki şartları taşıdığından bahisle uzlaşma talebinde bulunabilir. Bunlar;
→ Kanun hükümlerine yeterince nüfuz edememekten,
→Mükellef tarafından, ikmalen, re’sen, veya idarece yapılacak tarhiyatta vergi ziyaına sebebiyet verilmiş olması nedeniyle,
→369’uncu maddede yazılı yanılmadan kaynaklandığı,
→ 116,117 ve118’nci maddelerde yazılı vergi hataları ile bunların dışındaki her türlü maddi hatanın bulunduğundan bahisle,
→ Yargı kararları ile idarenin ihtilaf konusu olayda görüş farklılığının olduğunun, ileri sürülmesi halinde uzlaşma talebinde buluna bilinir.
228 Kocabay Metin Vergi Denetmeni.Vergi Raporu Ekim-Kasım sayısı 229 31.10.2011 tarih ve 28101 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.
230 3 Şubat 1999 tarih ve 23600 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır.