Page 32 - VERGİ İCRA

16 Muharrem ÖZDEMİR - VERGİCRA
Türk Vergi Hukuku vergilendirmede yerleşmeyi esas alarak tam veya dar mükellefiyet esasını düzenlemektedir. Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler dar mükellef olarak tanımlanmakta ve bunların sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar vergiye tabi olmaktadır.51
Bunun yanında Gelir Vergisi Kanununun 3 üncü maddesindeki şartları taşıyan gerçek kişiler Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden tam mükellef olarak vergilendirilir.
Bunun yanında 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun52 3 üncü maddesi de vergilendirmede tam ve dar mükellefiyet ayrımı yapmıştır. Buna göre tam mükellefiyet, Kanunun 1 inci maddesinde sayılı kurumlardan kanunî veya iş merkezi Türkiye’de bulunanlar, gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilirler. Dar mükellefiyet ise, Kanunun 1 inci maddesinde sayılı kurumlardan kanunî ve iş merkezlerinin her ikisi de Türkiye’de bulunmayanlar, sadece Türkiye’de elde ettikleri kazançları üzerinden vergilendirilirler.
2.2.2. Vergi Sorumlusu
Türk Vergi Sistemi ödenmesi gereken verginin güvence altına alınması amacıyla asıl vergi borçlusu mükellef ile birlikte yükümlülük altına alınan kişiye vergi sorumlusu denir. Bu şekilde verginin çeşitli kaynaklardan kesilerek bir kısmını ya da tamamının ödenmesi yoluyla sorumluluk farklı kişilerde toplanması sağlanarak risk farklı ellerde güvence altına alınmıştır.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 8 inci maddesine göre, vergi sorumlusu, verginin ödenmesi bakımından, alacaklı vergi dairesine karşı muhatap olan kişidir. Aynı madde de vergi kanunlarıyla kabul edilen haller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerini bağlamayacağı ve bu kanunun müteakip maddelerinde geçen “mükellef ” tabiri vergi sorumlularına da şamil olduğu ifade edilmiştir.
Diğer tara an, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 11 inci maddesi, tevkif yoluyla
ödenen vergilerde müteselsil sorumluluk esasını getirmiştir. Söz konusu maddede mal
alım satımı dolayısıyla vergi kesintisi yapmak ve vergi dairesine yatırmak zorunda
olanların bu yükümlülüklerini yerine getirmemeleri halinde, bu kişilerle birlikte verginin
ödenmemesinden alım satıma taraf olanların tümünün müteselsilen sorumlu olacakları
belirtilmiştir.
51 ÖZDEMİR Muharrem. Dar Mükellef Gerçek Kişi ve Kurumların Vergilendirilmesi. http://www.bilgilidenetim.com 52 21.06.2006 tarih ve 26205 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.