Page 363 - VERGİ TEKNİĞİ

Muharrem ÖZDEMİR - VERGİ TEKNİĞİ 363 3.4.3. Tarhiyat uzlaşma yolu ile kesinleşmişse
3.4.3.1. Uzlaşma müessesesi275
1982 Anayasamız Türkiye Cumhuriyetini Hukuk devleti olmasının yanında sosyal devlet olarak da nitelendirilmiştir. Tarihsel gelişmeler takip edildiğinde devletlerin anayasal süreçlerinde verginin bu hukuksal gelişimde önemli yer bulduğu tartışmasızdır.276 Vergilendirme yetkisi, devletin varlığını sürdürebilme güdüsü altında yatan ve bu güdüyü gerçekleştirmek için egemenlik yetkisini kullanarak sonuç alma etisidir.
Bu eti/güç hukuk devleti ilkesi çerçevesinde verginin kanuniliği, vergide eşitlik ve adalet ölçütlerine riayet çerçevesinde kullanılacağı kuşkusuzdur. Bu bağlamda vergilendirme yetkisi hiç kuşku yoktur ki sınırsız değildir. Verginin yasallığı (Md.73) ve Eşitliği (Md.10) Anayasamızın teminatı altındadır. Anayasamızın 10’ncumaddesinde “Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz” hükmü ile sağlam güvenceye bağlanmıştır.
Vergi mevzuatımızda çeşitli nedenlerle (sosyal, ekonomik, kültürel vb.) eşitlik ilkesine aykırı istisnalar ve müesseseler getirmektedir. Bu istisnalar gelir vergisi ve kurumlar vergisi gibi ana temel kanunlar yanında diğer vergi kanunlarında da sıkça yer almaktadır. Bu yönüyle uzlaşma müessesesinin eşitlilik ilkesine aykırılığı iddia edilse de bazı gerekçelerle vergi mevzuatımızda yer almıştır.
Uzlaşma müessesesinin verginin eşitlik ilkesine aykırılığı bulunsa da kamu alacağının daha hızlı, daha az maliyetle ve vergi de istenen tahsilâtın ihtilaf konusu yapılmadan tahsil edilmesi gibi yararları karşısında vergi mevzuatımızda 1963 yılından beri güçlü bir şekilde uygulana gelmiştir. Vergi idaresinin neden uzlaşma yolunu seçtiği istatistikî verilere baktığımızda daha net ortaya çıkmaktadır.277
Bunlardan en önemli olanı yargıya intikal eden vergi inceleme raporlarının % 80- 95’i mükellef lehine sonuçlanması ve bu nedenle idarenin istenen hedefe ulaşamadığı ve buna karşın her vergi incelemesinin % 70-80’inin uzlaşma aşamasında çözümlendiği dikkate alındığında uzlaşmanın vergi idaresi açısından önemi daha kolay anlaşılmaktadır.
275. Muharrem ÖZDEMİR. Uzlaşma Hükümleri Kesin Değil midir? Maliye ve Sigorta Yorumları Dergisi. 276. Öncel, Kumrulu, Çağan. Vergi Hukuku Turhan Yayınevi. Ekim 1998
277. Kocabay Metin Vergi Denetmeni.Vergi Raporu Ekim-Kasım sayısı.