Page 569 - VERGİ TEKNİĞİ

6. ACİZ HALİ
6.1. Aciz halinin tespiti
Anayasamızın Sosyal Devlet ilkesi gereği mükelleflerin ekonomik durumları göz önünde bulunduran sosyal ve ekonomik amaçlı bazı korumalara vergi mevzuatımızda da yer verilmektedir. Bu tür korumalar;483
a) Verginin terkini (VUK Md.115),
b) Tahakkuktan vazgeçme (VUK Mükerrer Md.115) c) Tabi Afetler Nedeniyle Terkin (Md.105),
d) Tahsil İmkânsızlığı Nedeniyle Terkin (Md.106)
Amme borçlularına tanınan bu kolaylıklardan en önemlisi de ekonomik gücünü kaybetmiş ve borcunu ödemeyecek duruma düşmüş olan mükellefler için getirilen aciz hali müessesesi ise 6183 Sayılı Kanunun 75 ve 76 ıncı maddelerinde düzenlenmiştir.
Aciz kelime anlamı itibariyle bir şahsın borçlarını ödeyemeyecek durumda bulunmasını ifade eder. Buna göre, yapılan takip sonunda haczi caiz malı olmadığı veya bulunan malların satış bedeli borcunu karşılamadığı takdirde borçlu aciz halinde sayılır. Yapılan takip safhalarıyla bakiye borç miktarı bir aciz fişinde gösterilerek aciz hali tespit olunur.
6183 Sayılı Kanuna göre amme borçlusunun aciz halinde olup olmadığı yönünde karar vermeden önce yapılması gereken borçlu nezdinde aciz halinin tespiti ile ilgili çalışmanın başlatılmasıdır. Yapılan takip sonunda haczi caiz malı olmadığı veya bulunan malların satış bedeli borcunu karşılamadığı yönünde somut emareler elde edilmesi gerekir. Örneğin, şirketin bazı mallarının haczedilmesi ve iki defa satışa çıkarılmasına rağmen alıcının çıkmaması ya da ekonomik değeri bulunmayan malların pazarlık usulüyle de satışının mümkün olmadığının anlaşılması şirketin aciz halinin varlığına delalettir.484
Bunun yanında amme borçlusunun mallarının tamamımın haczedilerek yed-i emine teslim edilmesi üzerine malların buradan çalınması ve suçlunun suçunu kabul etmesi ve başkaca mal varlığının da bulunmaması karşısında mükellefin aciz halinde olduğunun kabul edilmesi gerekir.485
483. Muharrem ÖZDEMİR. Aciz Hali. Maliye ve Sigorta Yorumları Dergisi Sayı;431-432
484. Danıştay 4. Dairesinin 17.05.1995 ve Esas No: 1994/5399, Karar No:1995/2113 (www.malihaber.com). 485. İstanbul Defterdarlığının 12.04.2001 tarih ve B.07.4.DEF.0.34.17/288-443 sayılı yazıları
Muharrem ÖZDEMİR - VERGİ TEKNİĞİ 569