Page 42 - VERGİ TEKNİĞİ

42 Muharrem ÖZDEMİR - VERGİ TEKNİĞİ 2.2.1. Vergi Mükellefi
Vergi hukukunda, Devletin vergi alacağının doğması için, vergiyi doğuran olayın gerçekleşmesi gerekmektedir. Vergiyi doğuran olay Vergi Usul Kanununun 19 uncu maddesinde, “Vergi alacağı, vergi kanunlarının vergiyi bağladıkları olayın vukuu veya hukuki durumun tekemmülü ile doğar. Vergi alacağı mükellef bakımından vergi borcunu teşkil eder” biçiminde tanımlanmıştır.
Vergiyi doğuran olay, vergi yükümlüsünü belirler. Vergiyi doğuran olay kendi kişiliğinde gerçekleşen ve malvarlığından vergi borcunu ödemek zorunda olan kişi, verginin yükümlüsüdür. Vergilendirme ile ilgili ödevlerini kendi vergi borcu için yerine getiren kişi “vergi yükümlüsü” (mükellefi); başkasının vergi borcu için bu görevleri yasalar gereği yerine getirenler (üçüncü kişiler) “vergi sorumlusudurlar.53
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun54 8 inci maddesine göre mükellef, vergi kanunlarına göre kendisine vergi borcu terettüp eden gerçek veya tüzel kişidir. Bu kanunun müteakip maddelerinde geçen “mükellef ” tabiri vergi sorumlularına da şamildir.
Mükellefiyet ve vergi sorumluluğu için kanuni ehliyet şart değildir. Vergiyi doğuran olayın kanunlarla yasak edilmiş bulunması mükellefiyeti ve vergi sorumluluğunu kaldırmaz. (VUK Md.9)
Vergi mükellefiyeti hakiki (gerçek) ve hükmi şahısları da kapsar. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun1 inci maddesine göre “Gerçek kişilerin gelirleri gelir vergisine tabidir. Gelir, bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği kazanç ve iratların safi tutarıdır.
Türk Vergi Hukuku vergilendirmede yerleşmeyi esas alarak tam veya dar mükellefiyet esasını düzenlemektedir. Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler dar mükellef olarak tanımlanmakta ve bunların sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratlar vergiye tabi olmaktadır.55
Bunun yanında Gelir Vergisi Kanununun 3 üncü maddesindeki şartları taşıyan gerçek kişiler Türkiye içinde ve dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden tam mükellef olarak vergilendirilir.
53. Anayasa Mahkemesi Başkanlığının 18.07.1994 tarih ve Esas No:1994/46, Karar No: 1994/57
54. 10.01.1961 tarih ve 10705 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
55. Muharrem ÖZDEMİR. Dar Mükellef Gerçek Kişi ve Kurumların Vergilendirilmesi. http://www.bilgilidenetim.com