Page 382 - ÜSTADNAME
P. 382
Muharrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME
Dolayısıyla, hesap mütehassıslarının ihdası ile birlikte 1879 yılından beri vergi denetimi
yapan maliye müfettişleri ve murakıpları (muavinleri) 76’ncı madde düzenlemesi ile vergi
denetiminde ikinci sınıf statüye indirilmiştir. Hesap Mütehassısının bulunduğu şehirlerde
Maliye Müfettişlerinin vergi denetimi yapma salahiyetleri ellerinden alınmıştır. Bu durum,
yeni ihdas edilen hesap mütehassıslarının mesleki mücadelelerinde maliye müfettişlerine
karşı ilk zaferi olarak değerlendirilebilir.
Maliye Müfettişi Ferit MELEN, 1930’lu yılların ortasında Gebze’den turneden dönmüş
ve İstanbul’da kış turnesine devam ederken İstanbul’da Fener bölgesindeki fabrikaların
ve imalathanelerin “muamele vergisi” teftişine gitmiş ve ancak 76’ncı madde engeli ile
karşılaşmıştır. Kendi ağzından turne programını şöyle nakleder:437
‘Bunların arasında kumaş, çivi, kilit fabrikaları gibi önemli fabrikalar vardı. Asıl büyük
macera bir kumaş fabrikasında oldu, bu fabrikanın hesaplarını tetkik ettim. Ben mali
şubeden mezun olmadığım için muhasebe bilgim zayıftı. Muhasebeyi hiç okumamıştım,
hatta İstanbul’a imtihanlara gittiğim zamana kadar. Muhasebe sınavı ikinci gündü. Kirkor
KÖMÜRCÜYAN’ın muhasebe kitabı vardı. Onu 2 gece okudum. Kitabın sonundaki
soruları çözdüm. O bilgiyle sınava girdim. Tesadüfen sorular o kitaptan çıktı. En yüksek
notu da ondan aldım. Normal bir hesap düzeni dışında bir de metraj hesabı vardı. “metraj
hesabı ne?” diye sordum. Muhasebeci ise “Bu mamul takibi için tuttuğumuz bir hesap
olup, netice hesabı değil, geçici bir hesaptır” dedi. Bana, bu kaçak bir hesap gibi geldi.
Ne yapabiliriz diye düşündüm. İki tane satış mağazası vardı. Bu mağazaların hesaplarını
karşılaştırdım. Bir miktar da Anadolu’ya satmışlar. Bunları da Defterdarlıklara yazılar
yazarak istedim. Bunları tahkik ettim. Baktım ki, satışları, normal hesapla metraj hesabının
yekûnuna eşit. Bakanlığa, bir “hesap mütehassısı” göndermeleri için yazı yazdım. Müller
adında bir Hesap Mütehassısı gönderdiler. O da yaptığım işi doğru buldu. Yaklaşık, o
tarihte 1 milyon liralık kaçak tespit ettik. Bu hadise bana Teftiş Heyetinde isim yaptırdı.
Görüleceği üzere Maliye Müfettişi Ferit MELEN mükellef nezdinde araştırma yaparken
vergi kayıp ve kaçağından şüphelenir ve ancak vergi incelemesini kendisi yapamaz. Çünkü
2395 Sayılı Kanunu’nun 76’ncı maddesi buna engeldir. Bunun mefhumu muhalifi şudur ki,
hesap mütehassısının görev yaptığı mahalde maliye müfettişi inceleme yapamaz.
437 http://www.mmd.org.tr/sidebar/anilar/ferit-melenden
Dolayısıyla, hesap mütehassıslarının ihdası ile birlikte 1879 yılından beri vergi denetimi
yapan maliye müfettişleri ve murakıpları (muavinleri) 76’ncı madde düzenlemesi ile vergi
denetiminde ikinci sınıf statüye indirilmiştir. Hesap Mütehassısının bulunduğu şehirlerde
Maliye Müfettişlerinin vergi denetimi yapma salahiyetleri ellerinden alınmıştır. Bu durum,
yeni ihdas edilen hesap mütehassıslarının mesleki mücadelelerinde maliye müfettişlerine
karşı ilk zaferi olarak değerlendirilebilir.
Maliye Müfettişi Ferit MELEN, 1930’lu yılların ortasında Gebze’den turneden dönmüş
ve İstanbul’da kış turnesine devam ederken İstanbul’da Fener bölgesindeki fabrikaların
ve imalathanelerin “muamele vergisi” teftişine gitmiş ve ancak 76’ncı madde engeli ile
karşılaşmıştır. Kendi ağzından turne programını şöyle nakleder:437
‘Bunların arasında kumaş, çivi, kilit fabrikaları gibi önemli fabrikalar vardı. Asıl büyük
macera bir kumaş fabrikasında oldu, bu fabrikanın hesaplarını tetkik ettim. Ben mali
şubeden mezun olmadığım için muhasebe bilgim zayıftı. Muhasebeyi hiç okumamıştım,
hatta İstanbul’a imtihanlara gittiğim zamana kadar. Muhasebe sınavı ikinci gündü. Kirkor
KÖMÜRCÜYAN’ın muhasebe kitabı vardı. Onu 2 gece okudum. Kitabın sonundaki
soruları çözdüm. O bilgiyle sınava girdim. Tesadüfen sorular o kitaptan çıktı. En yüksek
notu da ondan aldım. Normal bir hesap düzeni dışında bir de metraj hesabı vardı. “metraj
hesabı ne?” diye sordum. Muhasebeci ise “Bu mamul takibi için tuttuğumuz bir hesap
olup, netice hesabı değil, geçici bir hesaptır” dedi. Bana, bu kaçak bir hesap gibi geldi.
Ne yapabiliriz diye düşündüm. İki tane satış mağazası vardı. Bu mağazaların hesaplarını
karşılaştırdım. Bir miktar da Anadolu’ya satmışlar. Bunları da Defterdarlıklara yazılar
yazarak istedim. Bunları tahkik ettim. Baktım ki, satışları, normal hesapla metraj hesabının
yekûnuna eşit. Bakanlığa, bir “hesap mütehassısı” göndermeleri için yazı yazdım. Müller
adında bir Hesap Mütehassısı gönderdiler. O da yaptığım işi doğru buldu. Yaklaşık, o
tarihte 1 milyon liralık kaçak tespit ettik. Bu hadise bana Teftiş Heyetinde isim yaptırdı.
Görüleceği üzere Maliye Müfettişi Ferit MELEN mükellef nezdinde araştırma yaparken
vergi kayıp ve kaçağından şüphelenir ve ancak vergi incelemesini kendisi yapamaz. Çünkü
2395 Sayılı Kanunu’nun 76’ncı maddesi buna engeldir. Bunun mefhumu muhalifi şudur ki,
hesap mütehassısının görev yaptığı mahalde maliye müfettişi inceleme yapamaz.
437 http://www.mmd.org.tr/sidebar/anilar/ferit-melenden
