Page 123 - ÜSTADNAME
P. 123
Muharrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME 103
Trabzon Mebusu Servet Bey de, Maliye Müfettişlerinin fazla yevmiye aldıklarından
bahisle bu tartışmaya dâhil olur. Bizde yalnız Maliye Nezaretindeki’ Müfettişler sair
Devair Müfettişlerinden fazla bir hakka maliktirler. Hele Maarif Nezâreti nazar-ı dikkate
alınınca, bu hak, Maliye Nezaretinde tezâuf ediyor. Zira Maarif Nezaretinin müfettişleri
ne harcırah alırlar, ne de yevmiye alırlar. Maaşlarını sarfederek vazife-i teftişiyyelerini
ifa ederler. Hâlbuki sair nezaretlerin müfettişleri harcırah alıyorlar. Meselâ Maliye
Nezaretinin müfettişleri hem harcırah alırlar, hem de yevmiye alırlar. Bendeniz Maliye
Nezaretine intihap edilen müfettişlerin vukuf-u ilmîlerine itiraz etmeyeceğim. Çünkü
o müfettişlerin nasıl intihap edildiklerini pek âlâ biliyorum. Hakikaten iyi bir imtihan
geçiriyorlar. Bu memuriyete malûmat ve evsaf-ı lâzimeyi hâiz adamlar intihap ediliyorlar,
onu da takdir ediyorum. Onun için bendeniz Maliye Müfettişlerinin harcırahlarına itiraz
etmeyeceğim; fakat yevmiyelerine itiraz edeceğim. Nazır Beyefendi ya harcırahlarını
veyahut yevmiyelerini tenzil etsin yahut bendenizi ikna etsinler.
Niğde Mebusu Muhittin Efendi de Maliye Müfettişlerinden çok fayda elde
edilemediğinden dert yanmakta ve sözlerine şöyle devam etmektedir: ‘Maliye Müfettişlerine
verilen maaş nisbetinde kendilerinden fayda görüldüğüne kail olanlardan değilim. Zira
memûrîn-i maliyye’den vazifesini suiistimal edenler gerekse emvâl-i maliyyeyi ihtilas
edenlerin yüzde doksan beşi, ahalinin vuku bulan ihbarı ve telgrafla vuku bulan ısrarları
üzerine taayyün ediyor. Şimdi biz, bu kadar Maliye Müfettişlerini tayin ettik, kendilerine
bol bol maaşlar, harcırahlar tahsis ettik, ahali yine bakıyor kî, emval-i devlet mahvoluyor,
pâymâl oluyor. Maliyeye müracaat ediliyor fayda çıkmıyor. Sonra, Mutasarrıf ve
Kaymakam tahkikat-ı arnika icra ediyor. Emvâl-i devletin heder edildiğini kanunen ve
delâil-i muknia, evrâk-ı sübûti’yye ile ispat ediyor. Bu halde neden dolayı müfettişe maaş
veriliyor?’
Isparta Mebusu Eşref Efendi de, müfettişlerin yaptığı işlerden şimdiye kadar ne semere
hâsıl oldu diyerek aynı şekilde muzdarip olanlardan bir diğer mebustur. Bizim memlekette
bir vukuat oldu, tahkikat icra edildi, evrakı geldi, o evraka Nezaret inanmadı, bir kat daha
tahkikat icra etti. Mademki, müfettişin tahkikatına inanılmayacaktır, o halde arkadaşımızın
buyurduğu gibi bu parayı buradan tayyedelim.
Halep Mebusu Mehmet Bahaeddin Bey, Halep Defterdarı ile onu teftişe giden Maliye
Müfettişi arasındaki samimiyetten rahatsızlığını dile getirmiştir. Halep Defterdarı hakkında
tahkikat icra etmek için Halep’e gönderilen Maliye Müfettişi, Defterdar’ın hanesinde
kalmış, orada yemek yemiş ve kendileri bunun üzerine hemen haber alıp azletmişler.
Bu müfettiş, Defterdar hakkında tahkikat icra edeceği halde, Halep Defterdarı ile gece
yarılarına kadar hembezm olmuştur. İpek Mebusu İbrahim Efendi de, hepsine hak vererek
konuyu tek bir cümle ile özetlemiştir: ‘Ya adam akıllı Müfettiş tayin etsinler veyahut bu
Trabzon Mebusu Servet Bey de, Maliye Müfettişlerinin fazla yevmiye aldıklarından
bahisle bu tartışmaya dâhil olur. Bizde yalnız Maliye Nezaretindeki’ Müfettişler sair
Devair Müfettişlerinden fazla bir hakka maliktirler. Hele Maarif Nezâreti nazar-ı dikkate
alınınca, bu hak, Maliye Nezaretinde tezâuf ediyor. Zira Maarif Nezaretinin müfettişleri
ne harcırah alırlar, ne de yevmiye alırlar. Maaşlarını sarfederek vazife-i teftişiyyelerini
ifa ederler. Hâlbuki sair nezaretlerin müfettişleri harcırah alıyorlar. Meselâ Maliye
Nezaretinin müfettişleri hem harcırah alırlar, hem de yevmiye alırlar. Bendeniz Maliye
Nezaretine intihap edilen müfettişlerin vukuf-u ilmîlerine itiraz etmeyeceğim. Çünkü
o müfettişlerin nasıl intihap edildiklerini pek âlâ biliyorum. Hakikaten iyi bir imtihan
geçiriyorlar. Bu memuriyete malûmat ve evsaf-ı lâzimeyi hâiz adamlar intihap ediliyorlar,
onu da takdir ediyorum. Onun için bendeniz Maliye Müfettişlerinin harcırahlarına itiraz
etmeyeceğim; fakat yevmiyelerine itiraz edeceğim. Nazır Beyefendi ya harcırahlarını
veyahut yevmiyelerini tenzil etsin yahut bendenizi ikna etsinler.
Niğde Mebusu Muhittin Efendi de Maliye Müfettişlerinden çok fayda elde
edilemediğinden dert yanmakta ve sözlerine şöyle devam etmektedir: ‘Maliye Müfettişlerine
verilen maaş nisbetinde kendilerinden fayda görüldüğüne kail olanlardan değilim. Zira
memûrîn-i maliyye’den vazifesini suiistimal edenler gerekse emvâl-i maliyyeyi ihtilas
edenlerin yüzde doksan beşi, ahalinin vuku bulan ihbarı ve telgrafla vuku bulan ısrarları
üzerine taayyün ediyor. Şimdi biz, bu kadar Maliye Müfettişlerini tayin ettik, kendilerine
bol bol maaşlar, harcırahlar tahsis ettik, ahali yine bakıyor kî, emval-i devlet mahvoluyor,
pâymâl oluyor. Maliyeye müracaat ediliyor fayda çıkmıyor. Sonra, Mutasarrıf ve
Kaymakam tahkikat-ı arnika icra ediyor. Emvâl-i devletin heder edildiğini kanunen ve
delâil-i muknia, evrâk-ı sübûti’yye ile ispat ediyor. Bu halde neden dolayı müfettişe maaş
veriliyor?’
Isparta Mebusu Eşref Efendi de, müfettişlerin yaptığı işlerden şimdiye kadar ne semere
hâsıl oldu diyerek aynı şekilde muzdarip olanlardan bir diğer mebustur. Bizim memlekette
bir vukuat oldu, tahkikat icra edildi, evrakı geldi, o evraka Nezaret inanmadı, bir kat daha
tahkikat icra etti. Mademki, müfettişin tahkikatına inanılmayacaktır, o halde arkadaşımızın
buyurduğu gibi bu parayı buradan tayyedelim.
Halep Mebusu Mehmet Bahaeddin Bey, Halep Defterdarı ile onu teftişe giden Maliye
Müfettişi arasındaki samimiyetten rahatsızlığını dile getirmiştir. Halep Defterdarı hakkında
tahkikat icra etmek için Halep’e gönderilen Maliye Müfettişi, Defterdar’ın hanesinde
kalmış, orada yemek yemiş ve kendileri bunun üzerine hemen haber alıp azletmişler.
Bu müfettiş, Defterdar hakkında tahkikat icra edeceği halde, Halep Defterdarı ile gece
yarılarına kadar hembezm olmuştur. İpek Mebusu İbrahim Efendi de, hepsine hak vererek
konuyu tek bir cümle ile özetlemiştir: ‘Ya adam akıllı Müfettiş tayin etsinler veyahut bu
