Page 124 - ÜSTADNAME
P. 124
Muharrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME
Maliye Nazırı Mehmet Cavit Bey ise bütün bu itirazlara müdahale eder. Maliye
Nezaretindeki Hey’et-i Teftîşiyye, birkaç kere bu meclis huzurunda arz etmekle müftehir
olduğum gibi, memleketimizde teşekkül eden ve numune ittihaz olunmaya lâyık olan
Hey’et-i Teftîşiyyenîn biri ve belki de birincisidir. Maliye Heyet-i Teftişiyyesinin evvelâ
intihabı, saniyen tahsili, salisen terfi ve terâkkisi, rabian inzibatı, hepsi tanzim ve müesses
kavanine mübtenidir. Bunun haricinde bir şey yapılmaz ve yapılmamıştır ve ileride de
yapılmayacaktır.
Heyet-i Teftişiyyeye dâhil olabilmek için evvelâ Memalik-i Osmaniyye Mekâtib-i
Âliyesinde ikmal-i tahsil etmiş olmak gerekir. Bunlar arasında bir müsabaka imtihanı icra
olunuyor ve çok defa vâki oluyor ki, 60 ilâ 70 talip meyanından ancak 7 ilâ 8 kişi intihap
edilir ki, bu da intihaptaki dikkatin, itinanın derecesini size göstermek için kifayet eder
zannederim. Bu suretle intihap olunan 8 ilâ 10 memur Avrupa’ya izam olunuyor. Doğrudan
doğruya Fransız müfettişleriyle, Fransa Devletinin Devair-i resmiyyesini bir sene
tamamen teftiş ederler. Onlar tarafından istihkakları tayin ve iktidarları tasdik edildikten
ve doğrudan doğruya bir Daire-i maliye’yi teftiş edip de rapor vermeye iktidarları teslim
ve tasdik olunduktan sonra buraya ellerindeki notlarıyla gelirler. Burada yine Müfettişler
maiyyetinde Müfettiş muavinliği ile istihdam edilirler ki bazılarının üç Müfettiş mevcuttur
dedikleri ondan neş’et ediyor. Sermüfettişlerin maiyyetinde veyahut birinci derecedeki
müfettişler maiyyetinde tecrübe, meleke ve mümarese görmek” üzere gönderilmiş
kimselerdir. İktidarları tasdik edildikten sonra müfettişliğe geçerler ve Maliye Müfettişi
unvanını taşımaya başlarlar. Bunların intihapları böyle mükemmel bir usule tabi olduğu
ve bu usul haricinde bir muamele bugüne kadar hiçbir fert hakkında yapılmadığı gibi,
terfileri ve terakkileri de, yine bir - iki kere bu mecliste arz ettiğim gibi, bir nizamnameye
merbuttur. O nizamname mucibince Müfettişlerin kaç senede terfi edecekleri ve ne kadar
maaş alacaklarını ve ne surette tezayüt edeceği, harcırahları hep o nizamname ile tayin ve
takdir edilmiştir. Müfettişlerin harcırahlarının, diğer müfettişlerin harcırahlarına nisbetle
ziyade olması, ahvalin başka bir usul olmasındandır. Müfettişlere, gidecekleri yerlerde
yalnız hakikî vapur veyahut şimendifer ücreti verilir. Kat’edecekleri mesafe karada,
denizde olsun, saatına on kuruş verilir. Asıl aldıkları harcırah budur. Bunun haricinde
sınıflarına göre birer yevmiye alırlar. İşte müfettişler hakkında iltizam edilen ve üç seneden
beri cereyan eden ahval bundan ibarettir. Yevmiyeleri ihtimal ki, biraz ziyadedir. Fakat
müfettişlerin müstakil bir memur oldukları için, gittikleri yerlerde daima birinci derecede
otellerde bulunmaları lâzım. Hülasa, Maliye Müfettişleri, hiç kimseye muhtaç olmamak ve
her suretle fikirlerinde, reylerinde müstakil olmak için, onların alacağı biraz fazla harcırah
istiksar etmeyiniz. Maliye Müfettişleri, bilâ-istisna, bütün Devair-i maliyye-i devleti
ve merkez-i saltanatta da bütün devair ve nezaretleri tetkik ve teftiş etmek vazifeleriyle
mükelleftirler. Katiyyen müfettişler üzerinde kimsenin tesir ve selâhiyyeti yoktur.
Maliye Nazırı Mehmet Cavit Bey ise bütün bu itirazlara müdahale eder. Maliye
Nezaretindeki Hey’et-i Teftîşiyye, birkaç kere bu meclis huzurunda arz etmekle müftehir
olduğum gibi, memleketimizde teşekkül eden ve numune ittihaz olunmaya lâyık olan
Hey’et-i Teftîşiyyenîn biri ve belki de birincisidir. Maliye Heyet-i Teftişiyyesinin evvelâ
intihabı, saniyen tahsili, salisen terfi ve terâkkisi, rabian inzibatı, hepsi tanzim ve müesses
kavanine mübtenidir. Bunun haricinde bir şey yapılmaz ve yapılmamıştır ve ileride de
yapılmayacaktır.
Heyet-i Teftişiyyeye dâhil olabilmek için evvelâ Memalik-i Osmaniyye Mekâtib-i
Âliyesinde ikmal-i tahsil etmiş olmak gerekir. Bunlar arasında bir müsabaka imtihanı icra
olunuyor ve çok defa vâki oluyor ki, 60 ilâ 70 talip meyanından ancak 7 ilâ 8 kişi intihap
edilir ki, bu da intihaptaki dikkatin, itinanın derecesini size göstermek için kifayet eder
zannederim. Bu suretle intihap olunan 8 ilâ 10 memur Avrupa’ya izam olunuyor. Doğrudan
doğruya Fransız müfettişleriyle, Fransa Devletinin Devair-i resmiyyesini bir sene
tamamen teftiş ederler. Onlar tarafından istihkakları tayin ve iktidarları tasdik edildikten
ve doğrudan doğruya bir Daire-i maliye’yi teftiş edip de rapor vermeye iktidarları teslim
ve tasdik olunduktan sonra buraya ellerindeki notlarıyla gelirler. Burada yine Müfettişler
maiyyetinde Müfettiş muavinliği ile istihdam edilirler ki bazılarının üç Müfettiş mevcuttur
dedikleri ondan neş’et ediyor. Sermüfettişlerin maiyyetinde veyahut birinci derecedeki
müfettişler maiyyetinde tecrübe, meleke ve mümarese görmek” üzere gönderilmiş
kimselerdir. İktidarları tasdik edildikten sonra müfettişliğe geçerler ve Maliye Müfettişi
unvanını taşımaya başlarlar. Bunların intihapları böyle mükemmel bir usule tabi olduğu
ve bu usul haricinde bir muamele bugüne kadar hiçbir fert hakkında yapılmadığı gibi,
terfileri ve terakkileri de, yine bir - iki kere bu mecliste arz ettiğim gibi, bir nizamnameye
merbuttur. O nizamname mucibince Müfettişlerin kaç senede terfi edecekleri ve ne kadar
maaş alacaklarını ve ne surette tezayüt edeceği, harcırahları hep o nizamname ile tayin ve
takdir edilmiştir. Müfettişlerin harcırahlarının, diğer müfettişlerin harcırahlarına nisbetle
ziyade olması, ahvalin başka bir usul olmasındandır. Müfettişlere, gidecekleri yerlerde
yalnız hakikî vapur veyahut şimendifer ücreti verilir. Kat’edecekleri mesafe karada,
denizde olsun, saatına on kuruş verilir. Asıl aldıkları harcırah budur. Bunun haricinde
sınıflarına göre birer yevmiye alırlar. İşte müfettişler hakkında iltizam edilen ve üç seneden
beri cereyan eden ahval bundan ibarettir. Yevmiyeleri ihtimal ki, biraz ziyadedir. Fakat
müfettişlerin müstakil bir memur oldukları için, gittikleri yerlerde daima birinci derecede
otellerde bulunmaları lâzım. Hülasa, Maliye Müfettişleri, hiç kimseye muhtaç olmamak ve
her suretle fikirlerinde, reylerinde müstakil olmak için, onların alacağı biraz fazla harcırah
istiksar etmeyiniz. Maliye Müfettişleri, bilâ-istisna, bütün Devair-i maliyye-i devleti
ve merkez-i saltanatta da bütün devair ve nezaretleri tetkik ve teftiş etmek vazifeleriyle
mükelleftirler. Katiyyen müfettişler üzerinde kimsenin tesir ve selâhiyyeti yoktur.
