Page 46 - ÜSTADNAME
P. 46
Muharrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME
2.2.1.5. Emir Sahibine İtaat Etmek
İslam Padişahı hazretlerine gerek büyük vezirleri, gerek bütün halk duacı olup hayır
duadan yoksun olmamak gerekir. Peygamberimiz, ‘Sultana sövmeyin, çünkü o yeryüzünde
Allah’ın gölgesidir’ buyurdular. Cihan padişahına her fert temiz yürekle daima candan
duada ve övgüde bulunup aman bunun dışında davranıştan çekinilmelidir39. Allah onu
kendisine Halife kıldı. Yeryüzünde Allah’ın gölgesidir. Duası herkese ödevdir. Ve şanlı
Padişahın sevgisini kalbinde eksiksiz ve övgülerini de dilinde aralıksız sürdürüp her
yönden bütün varlıklarıyla hizmetlerine özen ve gayret göstererek ayıplarını da örtmeye
çaba harcanmalıdır. Gerek hizmette ve gerek övmede ne ederlerse doğru ve gönülden
edilmelidir.
Bozgunculuk ve hoşa gitmek için yapılmamalıdır. Padişahların hizmet teklifleri
karşısında nazlanıp hizmetlerinden usanma gösterilmemelidir. Özellikle Sadrazam
hazretlerine gereklidir ki, ‘para iyiliktir’ düşüncesi ile zaman adamı olmayıp kendisi için
servet toplamak40 ve definelere sahip olmak düşüncesinden vazgeçeler ve memleketin
gidişinde kendini gösteren düşkünlük ve bezginliğe çare bulmak için akıl kullanalar. Zira
sadece padişah hizmetinden kıvanç ve şeref duymaları kendilerine dünya ve ahiret saadeti
için yeter.
Hemen daima beğenilecek bir biçimde davranmayı başarmaya çok çalışıp, padişahlara
mahsus giyecekleri ve eşyayı kullanarak kendilerini olan ortak koşmamak gerekir. Âlemin
padişahı kendisine saygı ve itibarı artıkça terbiye ve alçak gönüllülük derecesine bilmekte
kusur edilmemelidir. Padişahın kendilerine saygı göstermesinden gururlanıp halka karşı
büyüklük ve istiğna göstermeyeler.
Padişah kendisinden gayrı bir kimseye sevgi gösterirse kıskanıp onun mertebesine
ulaşma ve haysiyetini kırma yoluna gitmemelidir. Kin ve garez gösterilmemelidir. İstek
ve arzularını elde etmek için padişahları sıkıştırmayalar. Padişahı tuttuğu yoldan birden
bire döndürmeye çalışmayalar. Önce onun görüşü üzerinde durup onun doğru görüşü
hangisi ise yumuşaklıkla onu gösterip doğru sözleri güzellikle bilgelere yaraşır biçimde
söylemelidirler.
39 Defterdar Sarı Mehmet Paşa kitabında yazılanın aksine eylemlerde bulunduğu anlaşılıyor. Selanik Valisi iken, Vilayet halkını tazyikle suçlanmış bütün mal-
larına el konulmuş ve Adalar Denizi kıyısındaki Kavala kalesine hapsedilmiştir. 1717 yılında dikkatsizlik, ihmal, din ve devlete hakaret ve kalenin düşman eline
geçmesine sebebiyet vermek ve Padişah hakkında kötü söz söylemekle suçlanarak ölüme mahkûm edilmiştir. Başı İstanbul’a, vücudu ise Kavala şehrinin Ulu
Camii avlusuna gömülür.
40 Dr. Abdülkadir ÖZCAN. Zübde-i Vekayiat. Sayfa:29. Hatt-ı Hümayunda belirtildiği gibi, uzun yıllar Defterdarlık gibi bir makamda bulunmuş bir kimse olarak
oldukça zenginleşmiş olabilirdi. Belki de nazarları üstüne çeken, etrafının tesiriyle gösterdiği hırs ve bunun neticesi olarak bazı itaatsizlerinin yanı sıra bu mal
ve parasıydı.
2.2.1.5. Emir Sahibine İtaat Etmek
İslam Padişahı hazretlerine gerek büyük vezirleri, gerek bütün halk duacı olup hayır
duadan yoksun olmamak gerekir. Peygamberimiz, ‘Sultana sövmeyin, çünkü o yeryüzünde
Allah’ın gölgesidir’ buyurdular. Cihan padişahına her fert temiz yürekle daima candan
duada ve övgüde bulunup aman bunun dışında davranıştan çekinilmelidir39. Allah onu
kendisine Halife kıldı. Yeryüzünde Allah’ın gölgesidir. Duası herkese ödevdir. Ve şanlı
Padişahın sevgisini kalbinde eksiksiz ve övgülerini de dilinde aralıksız sürdürüp her
yönden bütün varlıklarıyla hizmetlerine özen ve gayret göstererek ayıplarını da örtmeye
çaba harcanmalıdır. Gerek hizmette ve gerek övmede ne ederlerse doğru ve gönülden
edilmelidir.
Bozgunculuk ve hoşa gitmek için yapılmamalıdır. Padişahların hizmet teklifleri
karşısında nazlanıp hizmetlerinden usanma gösterilmemelidir. Özellikle Sadrazam
hazretlerine gereklidir ki, ‘para iyiliktir’ düşüncesi ile zaman adamı olmayıp kendisi için
servet toplamak40 ve definelere sahip olmak düşüncesinden vazgeçeler ve memleketin
gidişinde kendini gösteren düşkünlük ve bezginliğe çare bulmak için akıl kullanalar. Zira
sadece padişah hizmetinden kıvanç ve şeref duymaları kendilerine dünya ve ahiret saadeti
için yeter.
Hemen daima beğenilecek bir biçimde davranmayı başarmaya çok çalışıp, padişahlara
mahsus giyecekleri ve eşyayı kullanarak kendilerini olan ortak koşmamak gerekir. Âlemin
padişahı kendisine saygı ve itibarı artıkça terbiye ve alçak gönüllülük derecesine bilmekte
kusur edilmemelidir. Padişahın kendilerine saygı göstermesinden gururlanıp halka karşı
büyüklük ve istiğna göstermeyeler.
Padişah kendisinden gayrı bir kimseye sevgi gösterirse kıskanıp onun mertebesine
ulaşma ve haysiyetini kırma yoluna gitmemelidir. Kin ve garez gösterilmemelidir. İstek
ve arzularını elde etmek için padişahları sıkıştırmayalar. Padişahı tuttuğu yoldan birden
bire döndürmeye çalışmayalar. Önce onun görüşü üzerinde durup onun doğru görüşü
hangisi ise yumuşaklıkla onu gösterip doğru sözleri güzellikle bilgelere yaraşır biçimde
söylemelidirler.
39 Defterdar Sarı Mehmet Paşa kitabında yazılanın aksine eylemlerde bulunduğu anlaşılıyor. Selanik Valisi iken, Vilayet halkını tazyikle suçlanmış bütün mal-
larına el konulmuş ve Adalar Denizi kıyısındaki Kavala kalesine hapsedilmiştir. 1717 yılında dikkatsizlik, ihmal, din ve devlete hakaret ve kalenin düşman eline
geçmesine sebebiyet vermek ve Padişah hakkında kötü söz söylemekle suçlanarak ölüme mahkûm edilmiştir. Başı İstanbul’a, vücudu ise Kavala şehrinin Ulu
Camii avlusuna gömülür.
40 Dr. Abdülkadir ÖZCAN. Zübde-i Vekayiat. Sayfa:29. Hatt-ı Hümayunda belirtildiği gibi, uzun yıllar Defterdarlık gibi bir makamda bulunmuş bir kimse olarak
oldukça zenginleşmiş olabilirdi. Belki de nazarları üstüne çeken, etrafının tesiriyle gösterdiği hırs ve bunun neticesi olarak bazı itaatsizlerinin yanı sıra bu mal
ve parasıydı.
