Page 36 - ÜSTADNAME
P. 36
Muharrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME
Ve hazine işleri ile ilgili bütün sözüm, gelir ile gider, her yıl kontrol edilip ona göre
hareket etmek gerekir. Ey Allah’ım, savaşta ve barışta bereketi, peygamberlerin Efendisinin
hakkı için, kolaylaştır.
1.2.4. Halkın Durumu Nasıl Olmalıdır
Önce gerekli olan, reayadan (halktan) eşkinci, ellici ve akıncı gerekir. Tatarlar, her ne
kadar, Osmanlılara içten bağlı iseler de, onlar azgın olduklarından, sefer teklifi yapılamaz.
Akıncı, yiyecek için askere karakollukçu tayin olunmuştur. Ve halkın kayıtlarının, divan-
hane defterlerinde yazılmış olması gerekir. Her otuz yılda bir yazılıp, ölü ve hastaları
çıkartılarak, yenilerin tekrar yazılması gerekir. Eski defterler ile yenisi karşılaştırılıp,
halkın eski defterden eksik olmaması gerekir.
Ve bir yerin halkı, zulümden kaçıp başka bir yere gelse, o yerin valisi onu eski yerine
göndermelidir. Ta ki, memleket harap olmasın. Ve halktan her dört yılda bir, yirmişer akçe,
avarız alınması usulü konulmuş ve Sultan Selim Han zamanında bir defa toplanmıştır.
Ondan sonra, dört-beş yılda bir yirmişer akçe alınmıştır. İstirahatlarına karşılık, ‘’asker
peksimet için baha’’ diye bir vergi konmuştur, ama iyi bir şey değildir, her yıl alınmamalı
ki, halka da güç gelmesin.
Ve kürekçi, gemiler için olagelmiştir, işe yarar ve genç yiğitlerden, her dört haneden bir
kürekçi gönderilir ve birkaç ay iyi hizmet ederse, günde onar akçe verilmiştir.
Ve halktan birisi, bir genel hizmette bulunup, bundan dolayı tımara layık olarak sipahi
olsa, akrabasını, babasını ve annesini himaye etmemelidir. Veya âlim olsa, kendisi vergi
veren halk olmaktan kurtulur ama onun adamları, yine raiyettir.
Haşimilerin pak soyu olan, Hz. Peygamber’in soyuna da dışarıdan çok kimse karışmıştır,
onlara Nakibü’s -Sadat (Nakibü’l- Eşraf) tayin olunmuştur. Eski defterleri, güzel bir soy
kütüğü (secere) dir, onda mevcut olmayanı çıkartmak gerek. Ve halka çok yüz vermemelidir.
Malı çok olursa, kimse ona saldırmamalı, ama giyimde ve kuşamda, atta ve malda sipahi
gibi, süslendirmemek gerektir.
Bu günahkâr kul, bu kitapçığı, her biri adalet ve takvada, büyük müçtehitlerin yolundan
giden, sultanlardan duyduğum ve işittiğim gibi yazdım.
Yüce Allah, güçlükleri kolaylaştıran ve doğruyu ilham edendir. Her kulunu
Peygamberlerin Efendisi ve nebilerin sonuncusunun hürmetine hayra yöneltsin ve güzel
ahlak ile yâd ettirsin. Allah, Efendimiz ve Peygamberimiz Muhammed’e, onun soyuna ve
tüm ashabına, salat ve selam eylesin ve Hamd âlemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur.
Ve hazine işleri ile ilgili bütün sözüm, gelir ile gider, her yıl kontrol edilip ona göre
hareket etmek gerekir. Ey Allah’ım, savaşta ve barışta bereketi, peygamberlerin Efendisinin
hakkı için, kolaylaştır.
1.2.4. Halkın Durumu Nasıl Olmalıdır
Önce gerekli olan, reayadan (halktan) eşkinci, ellici ve akıncı gerekir. Tatarlar, her ne
kadar, Osmanlılara içten bağlı iseler de, onlar azgın olduklarından, sefer teklifi yapılamaz.
Akıncı, yiyecek için askere karakollukçu tayin olunmuştur. Ve halkın kayıtlarının, divan-
hane defterlerinde yazılmış olması gerekir. Her otuz yılda bir yazılıp, ölü ve hastaları
çıkartılarak, yenilerin tekrar yazılması gerekir. Eski defterler ile yenisi karşılaştırılıp,
halkın eski defterden eksik olmaması gerekir.
Ve bir yerin halkı, zulümden kaçıp başka bir yere gelse, o yerin valisi onu eski yerine
göndermelidir. Ta ki, memleket harap olmasın. Ve halktan her dört yılda bir, yirmişer akçe,
avarız alınması usulü konulmuş ve Sultan Selim Han zamanında bir defa toplanmıştır.
Ondan sonra, dört-beş yılda bir yirmişer akçe alınmıştır. İstirahatlarına karşılık, ‘’asker
peksimet için baha’’ diye bir vergi konmuştur, ama iyi bir şey değildir, her yıl alınmamalı
ki, halka da güç gelmesin.
Ve kürekçi, gemiler için olagelmiştir, işe yarar ve genç yiğitlerden, her dört haneden bir
kürekçi gönderilir ve birkaç ay iyi hizmet ederse, günde onar akçe verilmiştir.
Ve halktan birisi, bir genel hizmette bulunup, bundan dolayı tımara layık olarak sipahi
olsa, akrabasını, babasını ve annesini himaye etmemelidir. Veya âlim olsa, kendisi vergi
veren halk olmaktan kurtulur ama onun adamları, yine raiyettir.
Haşimilerin pak soyu olan, Hz. Peygamber’in soyuna da dışarıdan çok kimse karışmıştır,
onlara Nakibü’s -Sadat (Nakibü’l- Eşraf) tayin olunmuştur. Eski defterleri, güzel bir soy
kütüğü (secere) dir, onda mevcut olmayanı çıkartmak gerek. Ve halka çok yüz vermemelidir.
Malı çok olursa, kimse ona saldırmamalı, ama giyimde ve kuşamda, atta ve malda sipahi
gibi, süslendirmemek gerektir.
Bu günahkâr kul, bu kitapçığı, her biri adalet ve takvada, büyük müçtehitlerin yolundan
giden, sultanlardan duyduğum ve işittiğim gibi yazdım.
Yüce Allah, güçlükleri kolaylaştıran ve doğruyu ilham edendir. Her kulunu
Peygamberlerin Efendisi ve nebilerin sonuncusunun hürmetine hayra yöneltsin ve güzel
ahlak ile yâd ettirsin. Allah, Efendimiz ve Peygamberimiz Muhammed’e, onun soyuna ve
tüm ashabına, salat ve selam eylesin ve Hamd âlemlerin Rabbi olan Allah’a mahsustur.
