Page 40 - ÜSTADNAME
P. 40
Muharrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME
2.2. Devlet Adamlarına Nasihatler
Türk yönetim tarihinde devlet adamlarına yol gösteren ve onlara öğütler veren, düşünürler,
bilim adamları, yönetici danışmanları tarafından yazılmış birçok eser bulunmaktadır. Bu
eserlerin en önemlilerinden biri de 18. yüzyılın başında Defterdar Sarı Mehmet Paşa
tarafından kaleme alınan “Nesâyih’ül Vüzera V’el Ümerâ” (Devlet Adamlarına Öğütler)
isimli kitaptır.32
Defterdar Sarı Mehmet Paşa, kitabın başlangıç bölümünde de eserin hangi maksatla
kaleme alındığını şu duygularla ifade ederek başarı ve faydalı olması için Allah’a duacıdır.
‘’Devlet işlerini yürütmek için gelmiş nice kişiler bu işleri çevirmek amacıyla eserler
yazmışlarsa da bu eserler toplu bir halde bulunmayıp parça parça perişan bir durumda
olduklarından ötürü bu konuda kamuya bir hizmet olmak üzere her ne kadar yüksek
makamda bulunanlarca gerekli ilgiye değer görülmez ise de, âcizane çeşitli tarihlerden
toplayıp mütevazı bir hediye olmak üzere bir eser vücuda getirmeyi düşündüm. Ve dokuz
bölüm üzerine bu eserimi yazdım. Allah, bitirilmesi için başarı verici ve sonuçlandırılması
için kolaylaştırıcıdır. ‘’
Defterdar Mehmet Sarı Paşa, dönemin aksaklıklarını, bozukluklarını anlatmış ve
idarecilerde olması gerekli özellik ve vasıflardan bahsetmiştir.
1) Yüksek değerli Sadrazamın ahlak ve davranışları,
2) Makam sahiplerinin halleri ve rüşvetin zararları,
3) Hazine Defterdarı ve Divan memuriyetleri,
4) Bektaşi Ocağının niteliği,
5) Reayanın halleri, zulmün ve gariplerin siteminin zararları,
6) Düşman ve sınır halleri ve seraskerlik niteliği,
7) Cimrilik ve cömertlik, hırs ve açgözlülük, kibir ve kıskançlık, alçakgönüllülük ve
gurur, güzel huy ve kötü huy ve ikiyüzlülük,
8) Sadık dostu çekiştirme ve arabozuculuğun zararları,
9) Zeamet ve tımar hallerinin niteliği.
Defterdar Mehmet Sarı Paşa kitabının ön sözünde de hamd ve şükür ile başlamış ve
insanların hallerinin düzeltilmesi için dua ve niyazda bulunmuştur:33
‘Merhametli, besleyici ve hükmedici, her şeyi bilen, tek hâkim olan ve rahmet sahibi
Cenab-ı Hak hazretlerinin kutsal katına ve en mutlu yüksek divanına tükenmez hamd ve
şükürler ikram olsun ki adaletli yargıçları ve kudretli sultanları âlemin nizamına karar
vermeye ve insanların hallerini düzenlemeye sebep olur. Büyük âlemin sevgili ve insanların
şefaatçisi, saadet zümresi ulaşmış olanların kafile başı ve ulu önderi Muhammed Mustafa
(SAV), hazretlerinin nur ve güzel kokular neşreden mübarek türbelerine sonsuz inci
daneleri gibi salavat şerife hediye eyledik.’
32 Hale BİRİCİKOĞLU. Yrd. Doç. Dr. Sakarya Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi. Defterdar Sarı Mehmet Paşa, Devlet Adamlarına Öğütler.
33 UĞURAL. A.g.e.
2.2. Devlet Adamlarına Nasihatler
Türk yönetim tarihinde devlet adamlarına yol gösteren ve onlara öğütler veren, düşünürler,
bilim adamları, yönetici danışmanları tarafından yazılmış birçok eser bulunmaktadır. Bu
eserlerin en önemlilerinden biri de 18. yüzyılın başında Defterdar Sarı Mehmet Paşa
tarafından kaleme alınan “Nesâyih’ül Vüzera V’el Ümerâ” (Devlet Adamlarına Öğütler)
isimli kitaptır.32
Defterdar Sarı Mehmet Paşa, kitabın başlangıç bölümünde de eserin hangi maksatla
kaleme alındığını şu duygularla ifade ederek başarı ve faydalı olması için Allah’a duacıdır.
‘’Devlet işlerini yürütmek için gelmiş nice kişiler bu işleri çevirmek amacıyla eserler
yazmışlarsa da bu eserler toplu bir halde bulunmayıp parça parça perişan bir durumda
olduklarından ötürü bu konuda kamuya bir hizmet olmak üzere her ne kadar yüksek
makamda bulunanlarca gerekli ilgiye değer görülmez ise de, âcizane çeşitli tarihlerden
toplayıp mütevazı bir hediye olmak üzere bir eser vücuda getirmeyi düşündüm. Ve dokuz
bölüm üzerine bu eserimi yazdım. Allah, bitirilmesi için başarı verici ve sonuçlandırılması
için kolaylaştırıcıdır. ‘’
Defterdar Mehmet Sarı Paşa, dönemin aksaklıklarını, bozukluklarını anlatmış ve
idarecilerde olması gerekli özellik ve vasıflardan bahsetmiştir.
1) Yüksek değerli Sadrazamın ahlak ve davranışları,
2) Makam sahiplerinin halleri ve rüşvetin zararları,
3) Hazine Defterdarı ve Divan memuriyetleri,
4) Bektaşi Ocağının niteliği,
5) Reayanın halleri, zulmün ve gariplerin siteminin zararları,
6) Düşman ve sınır halleri ve seraskerlik niteliği,
7) Cimrilik ve cömertlik, hırs ve açgözlülük, kibir ve kıskançlık, alçakgönüllülük ve
gurur, güzel huy ve kötü huy ve ikiyüzlülük,
8) Sadık dostu çekiştirme ve arabozuculuğun zararları,
9) Zeamet ve tımar hallerinin niteliği.
Defterdar Mehmet Sarı Paşa kitabının ön sözünde de hamd ve şükür ile başlamış ve
insanların hallerinin düzeltilmesi için dua ve niyazda bulunmuştur:33
‘Merhametli, besleyici ve hükmedici, her şeyi bilen, tek hâkim olan ve rahmet sahibi
Cenab-ı Hak hazretlerinin kutsal katına ve en mutlu yüksek divanına tükenmez hamd ve
şükürler ikram olsun ki adaletli yargıçları ve kudretli sultanları âlemin nizamına karar
vermeye ve insanların hallerini düzenlemeye sebep olur. Büyük âlemin sevgili ve insanların
şefaatçisi, saadet zümresi ulaşmış olanların kafile başı ve ulu önderi Muhammed Mustafa
(SAV), hazretlerinin nur ve güzel kokular neşreden mübarek türbelerine sonsuz inci
daneleri gibi salavat şerife hediye eyledik.’
32 Hale BİRİCİKOĞLU. Yrd. Doç. Dr. Sakarya Üniversitesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi. Defterdar Sarı Mehmet Paşa, Devlet Adamlarına Öğütler.
33 UĞURAL. A.g.e.
