Page 37 - ÜSTADNAME
P. 37
arrem ÖZDEMİR - ÜSTADNAME 17
2. DEVLET ADAMLARINA ÖĞÜTLER
Damat Lütfi Paşa II. Beyazıt, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde
üstün görevler ifa etmiş bir devlet adamıdır. Bu yönüyle Asafname adlı eser Osmanlı’nın
yükselme dönemindeki Devlet yönetimi hakkında bilgi vermektedir.
Defterdar Mehmet Sarı Paşa ise II. Mustafa ve kardeşi III. Ahmet döneminde Defterdarlık
ve Valilik görevlerinde bulunmuştur. Devlet Adamlarına Nasihatler yani ‘Nesâyihü’l-Vüzerâ
Ve’l-Ümerâ’ adlı çalışması ise Osmanlı’nın gerileme dönemi idarecilerinin vasıflarını ve
hallerini anlatmaktadır.
Bu iki büyük Devlet adamının yaşadığı dönemler farklı olsa da dile getirdikleri sorunlar
hiç de birbirinden uzak değildir. Bu nedenle Osmanlı’nın yükselme ve gerileme döneminde
yazılan iki farklı eserin ana temel özelliği, Osmanlı Devlet yönetimi ve mali idarenin aksayan
yönlerine beşeri ve dini yönlerden çözüm önerileri sunmalarıdır.
Osmanlı Devleti’nin gerilemesine kafa yoran, zamanın şartlarını etraflıca anlatan ve reform
fikirleri ileri süren az sayıda devlet adamlarından biri de Defterdar Sarı Mehmet Paşadır.17
Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın, II. Mustafa ve kardeşi III. Ahmet döneminde Defterdarlık,
Valilik gibi üst düzey görevlerde bulunması nedeniyle ele aldığı sorunlar günümüze ışık
tutması nedeniyle önemli görülmelidir.
Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın Devlet Adamlarına Öğütler (Nesâyihü’l-Vüzerâ Ve’l-
Ümerâ) eserinde sık sık Damat Lütfi Paşa tarafından kaleme alınan Asafname adlı esere atıfta
bulunması ve eserden nakillere yer vermesi bu iki döneminin ayrı ayrı incelenmesini gerekli
kılmaktadır.
Ancak bir hususu belirtmek isterim ki Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın Devlet Adamlarına
öğütler kitabının varlığı ve ortaya çıkış hikâyesi acı bir tarihi gerçeği ortaya koymaktadır. 1946-
1950 yılları arasında Ardahan Kaymakamı olarak görev yapan Hüseyin Ragıp UĞUREL’i
Princeton Üniversitesi Türk Tarihi ve Dili Profesörü Walter Livingston ziyaret eder. Bu
ziyaretin sonrasında Amerika’ya dönen Prof. Walter 1935 tarihinde yazdığı Nesâyihü’l-
Vüzerâ Ve’l-Ümerâ18 (Devlet Adamlarına Öğütler) adlı eserini Kaymakam Bey’e hediye
olarak gönderince bu eserin varlığından tesadüfen haberdar olunur.19 Kitabın varlığından bu
şekilde haberi olan Hüseyin Ragıp UĞURAL, kendisine hediye edilen ‘Nesâyihü’l-Vüzerâ
Ve’l-Ümerâ’ adlı eseri İstanbul Süleymaniye kitaplığında bulunan Osmanlıca metinleri de
ilave ederek genişletmiş ve bu hali ile Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın bu şaheser eserini
1969 yılında bizlerle buluşturulmuştur. Ancak, eserin Amerikalı bilim adamı tarafından
keşfedilerek Türk bürokratına hediye edilmesi ile 34 sene sonra varlığından haberdar
olunması ise farklı bir üzüntü kaynağımızdır.
17 Hüseyin Ragıp UĞURAL. Defterdar Sarı Mehmet Paşa. Devlet Adamlarına Öğütler. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları. 1969.
18 A.Gökce ÖZCAN. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Tarih Bölümü. Walter Livingston Wright, Ottoman Statecraft The Book of Counsel for Vezirs and
Governs (Nasaih ül-vüzera vel’ümera) Sarı Mehmed Pasha, the Defterdar, Princeton Üniversity, 1935.
19 UĞURAL. A.g.e.
2. DEVLET ADAMLARINA ÖĞÜTLER
Damat Lütfi Paşa II. Beyazıt, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman döneminde
üstün görevler ifa etmiş bir devlet adamıdır. Bu yönüyle Asafname adlı eser Osmanlı’nın
yükselme dönemindeki Devlet yönetimi hakkında bilgi vermektedir.
Defterdar Mehmet Sarı Paşa ise II. Mustafa ve kardeşi III. Ahmet döneminde Defterdarlık
ve Valilik görevlerinde bulunmuştur. Devlet Adamlarına Nasihatler yani ‘Nesâyihü’l-Vüzerâ
Ve’l-Ümerâ’ adlı çalışması ise Osmanlı’nın gerileme dönemi idarecilerinin vasıflarını ve
hallerini anlatmaktadır.
Bu iki büyük Devlet adamının yaşadığı dönemler farklı olsa da dile getirdikleri sorunlar
hiç de birbirinden uzak değildir. Bu nedenle Osmanlı’nın yükselme ve gerileme döneminde
yazılan iki farklı eserin ana temel özelliği, Osmanlı Devlet yönetimi ve mali idarenin aksayan
yönlerine beşeri ve dini yönlerden çözüm önerileri sunmalarıdır.
Osmanlı Devleti’nin gerilemesine kafa yoran, zamanın şartlarını etraflıca anlatan ve reform
fikirleri ileri süren az sayıda devlet adamlarından biri de Defterdar Sarı Mehmet Paşadır.17
Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın, II. Mustafa ve kardeşi III. Ahmet döneminde Defterdarlık,
Valilik gibi üst düzey görevlerde bulunması nedeniyle ele aldığı sorunlar günümüze ışık
tutması nedeniyle önemli görülmelidir.
Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın Devlet Adamlarına Öğütler (Nesâyihü’l-Vüzerâ Ve’l-
Ümerâ) eserinde sık sık Damat Lütfi Paşa tarafından kaleme alınan Asafname adlı esere atıfta
bulunması ve eserden nakillere yer vermesi bu iki döneminin ayrı ayrı incelenmesini gerekli
kılmaktadır.
Ancak bir hususu belirtmek isterim ki Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın Devlet Adamlarına
öğütler kitabının varlığı ve ortaya çıkış hikâyesi acı bir tarihi gerçeği ortaya koymaktadır. 1946-
1950 yılları arasında Ardahan Kaymakamı olarak görev yapan Hüseyin Ragıp UĞUREL’i
Princeton Üniversitesi Türk Tarihi ve Dili Profesörü Walter Livingston ziyaret eder. Bu
ziyaretin sonrasında Amerika’ya dönen Prof. Walter 1935 tarihinde yazdığı Nesâyihü’l-
Vüzerâ Ve’l-Ümerâ18 (Devlet Adamlarına Öğütler) adlı eserini Kaymakam Bey’e hediye
olarak gönderince bu eserin varlığından tesadüfen haberdar olunur.19 Kitabın varlığından bu
şekilde haberi olan Hüseyin Ragıp UĞURAL, kendisine hediye edilen ‘Nesâyihü’l-Vüzerâ
Ve’l-Ümerâ’ adlı eseri İstanbul Süleymaniye kitaplığında bulunan Osmanlıca metinleri de
ilave ederek genişletmiş ve bu hali ile Defterdar Mehmet Sarı Paşa’nın bu şaheser eserini
1969 yılında bizlerle buluşturulmuştur. Ancak, eserin Amerikalı bilim adamı tarafından
keşfedilerek Türk bürokratına hediye edilmesi ile 34 sene sonra varlığından haberdar
olunması ise farklı bir üzüntü kaynağımızdır.
17 Hüseyin Ragıp UĞURAL. Defterdar Sarı Mehmet Paşa. Devlet Adamlarına Öğütler. Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları. 1969.
18 A.Gökce ÖZCAN. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Tarih Bölümü. Walter Livingston Wright, Ottoman Statecraft The Book of Counsel for Vezirs and
Governs (Nasaih ül-vüzera vel’ümera) Sarı Mehmed Pasha, the Defterdar, Princeton Üniversity, 1935.
19 UĞURAL. A.g.e.
